In Going from Good to Great with Complex Tasks legt Ozgun Atasoy uit dat de overtuiging dat bewust nadenken over wat we doen, terwijl we een complexe taak uitvoeren, per definitie ons functioneren belemmert niet helemaal waar is. Het is wel waar dat een bepaald soort bewust denken ons functioneren kan schaden. Wanneer we bijvoorbeeld aan het typen zijn dan werken we grotendeels op de automatische piloot. Als we zouden proberen om bewust na te denken over elke aparte letter die we aan het typen zijn dan zou dit ons enorm vertragen en vermoedelijk zouden we ook veel fouten maken.
| Trainingen Progressiegericht Werken |
Automatische piloot werkt niet bij complexe taken
Maar, zoals Atasoy uitlegt, wanneer we complexe taken uitvoeren, dan leidt het werken op de automatische piloot (zonder cognitieve controle of betrokkenheid) tot een sub-optimale uitvoering in de zin dat ons functioneren rigide wordt. We verliezen de capaciteiten om te reageren op onverwachte gebeurtenissen. Ook is het zo dat de taak saai voor ons wordt op deze manier.
Cognitieve controle op hoog niveau
Hoewel bij complexe taken bewuste controle op laag niveau niet goed werkt, kan cognitieve controle op hoog niveau ons functioneren wel verbeteren. Een pianist kan bijvoorbeeld niet op laag niveau sturen wat hij of zij doet (met welke vingerzetting zal ik dit akkoord aanslaan?) maar doet er tevens niet verstandig aan op de automatische piloot te spelen (zonder cognitieve controle).
De pianist kan spelen met cognitieve controle op hoog niveau door zich te concentreren op mentale concepten of gebeurtenissen op hoog niveau zoals het type emotie dat het stuk zou moeten uitdrukken. Een experiment van Ellen Langer, bijvoorbeeld, demonstreerde dat leden van een orkest beter speelden door hun hoog-niveau cognitieve controle te verhogen bij het spelen van een symfonie.
Concentreer je op hoog-niveau concepten
De boodschap is dus dat je bewust betrokken moet blijven terwijl je een complexe taak uitvoert maar op de juiste manier, door je te concentreren op hoog-niveau concepten.
hoe doe je dat dan, je concentreren op hoog-niveau concepten?
Hallo Ella,
Bedankt voor je vraag. In het artikel staat al een voorbeeldje van hoe je je kunt richten op hogere mentale concepten bij het spelen van muziek (door je bijvoorbeeld te concentreren op het type emotie dat het stuk zou moeten uitdrukken).
Maar deze manier van werken kun je toepassen bij allerlei soorten complexe taken. Een voorbeeld is het , als coach, voeren van gesprekken met cliënten. Het kan zijn dat we door onze jarenlange training en ervaring bepaalde aspecten van het voeren van dergelijke gesprekken al geautomatiseerd hebben, zoals het stellen van bepaalde soorten vragen en het toepassen van bepaalde soorten interventies (bijvoorbeeld de schaalvraag). Wellicht was het ooit moeilijk voor ons om deze dingen te leren maar dat is nu niet meer zo. We kunnen ze zonder veel concentratie en moeite uitvoeren.
Maar het zou onverstandig zijn om zulke gesprekken ‘op de automatische piloot’ uit te voeren. Hoe kunnen we deze gesprekken met een hoog-niveau cognitieve betrokkenheid uitvoeren? Zelf pas ik bewust allerlei manieren toe om dit te proberen. Ik stel mezelf bijvoorbeeld allerlei soorten vragen als ik een gesprek met een cliënt voor me zie om goed te kunnen begrijpen wat de cliënt zegt en wat hij/zij wil bereiken. Dit kunnen, van gesprek tot gesprek, weer andere vragen zijn.
Een mentaal concept dat je kunt gebruiken is om steeds te proberen om concrete positieve gedragsbeschrijvingen te laten produceren tijdens het gesprek. Ik heb mijzelf bijvoorbeeld wel eens de ‘opdracht’ gegeven om zo goed voor me te kunnen zien wat de cliënt wilde bereiken dat ik het gevoel had diens gewenste situatie te kunnen verfilmen waarbij de hoofdrolspeler de cliënt moest naspelen en door mij zou moeten worden geïnstrueerd. Dit hielp mij om zo goed door te vragen dat er in het gesprek een heel concreet beeld van de gewenste situatie ontstond wat voor de cliënt heel nuttig was.
Een ander, willekeurige ‘opdracht’ die ik zou kunnen gebruiken is om het gesprek zo te voeren dat de cliënt gedurende het hele gesprek continu ervaart dat zijn perspectief centraal staat en dat hij het gesprek elke kant op kan leiden die hij maar wil. Het mentale concept dat je hierbij centraal stelt is ‘leiden van achteren’.
Ik denk dat er talloze andere mentale concepten zijn die je kunt gebruiken om je op te concentreren tijdens gesprekken. Ik hoop dat dit iets verduidelijkt heeft.