Het is nog niet zo lang geleden dat wetenschappers en leken dachten dat de ontwikkelbaarheid van het brein verdwenen was zo gauw we volwassen waren. Santiago Ramón y Cajal, schreef bijvoorbeeld in 1913 dat de zenuwpaden vastliggend, voltooid en onveranderbaar zijn. Hij zei dat zenuwen wel konden afsterven maar niet worden geregenereerd. Deze visie impliceerde niet alleen dat volwassen beperkte mogelijkheden tot leren en veranderen hadden. Ook impliceerde deze visie dat wanneer er bij iemand sprake was van ernstig hersenletsel dit als een treurig gegeven moest worden geaccepteerd. Herstel was niet mogelijk aangezien hersenstructuren vastlagen en hersenzenuwen (neuronen) zich niet konden vernieuwen. Dat was toen. En dit is nu. Er is veel vooruitgang geboekt.

Pedro Bach-y-Rita’s herseninfart en de behandeling door zijn zoon George 

In 1958 kreeg Pedro Bach-y-Rita een herseninfarct dat hem verlamde aan één kant van zijn lichaam en dat zijn spraakvermogen wegnam. Doctoren zeiden dat herstel onmogelijk zou zijn. Pedro’s zoon George, een psychiater legde zich hier niet bij neer en ontwierp een trainingsprogramma dat er uiteindelijk toe leidde dat Pedro in belangrijke mate herstelde en een normaal leven kon leiden. Na Pedro’s dood liet een autopsie zien dat zijn hersenen door de bloeding ernstig beschadigd waren geraakt en dat deze schade niet hersteld was.

Paul Bach-y-Rita: pionier op het gebied van sensorische substitutie

Pedro’s andere zoon, Paul Bach-y-Rita, verhuisde niet lang na zijn medicijnenstudie in Mexico naar de Verenigde Staten waar hij hoogleraar werd. Hij ontwikkelde zich tot één van de belangrijkste pioniers op het gebied van de neuroplasticiteit. Hij dacht als één van de eersten dat sensorische substitutie mogelijk was, met andere woorden dat zintuiglijke input van de ene soort is om te zetten in een andere soort. Lange tijd werden zijn opvatting niet serieus genomen en weggehoond. Inmiddels zijn de opvattingen over de ontwikkelbaarheid van de hersenen enorm veranderd. Onderzoek heeft laten zien dat hersenen een enorme plasticiteit bezitten en dat sensorische substitutie niet alleen een interessante theoretische mogelijkheid is maar dat dit principe bovendien geweldige praktische toepassingen kent. Dit filmpje legt uit hoe het werkt en laat voorbeelden zien.