Eerder schreef ik al eens over zuiver altruïsme (hier). In dat stuk legde ik uit dat zuiver altruïsme echt bestaat, in weerwil van wat sommige mensen denken en dat het ons een goed gevoel geeft. Ook legde ik uit dat de evolutietheorie een goede verklaring biedt voor waarom zuiver altruïsme een aangeboren menselijke neiging is. De Engelse onderzoekers Cutler & Campbell-Meiklejohn (2018) hebben onderzoek gedaan dat de kennis over zuiver altruïsme uitbreidt. Hun onderzoek was een meta-analyse van fMRI-studies (k=36; N=1150).

Egoïsme, altruïstisch geven en strategisch geven

In hun onderzoek keken ze naar de verschillen in breinactiviteit bij drie soorten beslissingen: 1) egoïstische beslissingen, 2) altruïstische beslissingen en 3) strategische beslissingen. Egoïstische beslissingen zijn die beslissingen waarbij je direct gaat voor je eigen voordeel geen voordeel geeft aan anderen. Altruïstische beslissingen zijn beslissingen waarbij je geeft aan anderen zonder er voor terug te kunnen krijgen. Strategische beslissingen zijn beslissingen waarbij je geeft aan anderen in een situatie waar je er iets voor terug kunt krijgen (bijvoorbeeld financieel of qua reputatie).

Overlap en verschillen in breinactiviteit

De onderzoekers vonden dat bij beide manieren van geven (altruïstisch en strategisch) beloningsnetwerken in het brein geactiveerd werden; iets wat niet gebeurde bij egoïstische beslissingen. Dus of je nu om zuiver altruïstische of strategische redenen geeft, het geeft je een goed gevoel. Maar altruïstische en strategische geef-beslissingen verschilden ook in breinactiviteit. Zowel de mate van activatie als de locatie verschilden. De breinregio’s sgACC en vmPFC waren bijvoorbeeld actiever bij altruïstische beslissingen terwijl de regio NuAcc meer actief was bij strategische beslissingen. Dat dit soort verschillen in breinactiviteit consistent optraden, wijst erop dat altruïstisch geven en strategisch geven iets verschillends voor ons betekenen.

Appelleren aan altruïsme of strategie?

In een interview wijst één van de onderzoekers, Jo Cutler (foto), op een interessante implicatie van deze bevindingen. Als je al organisatie een financiële bijdrage vraagt van mensen, wil je dan appelleren aan hun strategische motivatie of hun altruïstische motivatie? Ze zegt dat onze kennis over deze twee soorten motivatie goede doelen organisaties terughoudend zou moeten maken in het geven van beloningen of presentjes nadat mensen een schenking hebben gedaan. Dit kan namelijk hun altruïsme ondermijnen. Het kan ertoe leiden dat ze hun schenking nu minder gaan zien als onbaatzuchtig en meer als een strategische transactie. Het presentje kan ervoor zorgen dat het warme altruïstische gevoel plaatsmaakt voor het gevoel een slechte deal te hebben gesloten (bijvoorbeeld na een pen terug te krijgen voor een schenking van 50 Euro).