Wat ik bedoel als ik het woord ‘aanname’ gebruik

Een cursist stelde me vanochtend een vraag over de evidence-base van kernkwadranten en de testen-en-leren aanpak. Ze vroeg me waarom ik op pagina 89 van mijn boek Progressiegericht werken schrijf dat progressiegericht werken werkt vanuit aanname dat effectieve verandering in complexe systemen beter verloopt volgens het zogenaamde testen-en-leren model. Ze vroeg me naar mijn reden om hier het woord ‘aanname’ te gebruiken. Ik vind dat een interessante vraag. Hier is het antwoord dat ik haar stuurde: 

Intuïtie, logica, bewijs

Bedankt voor je goede vraag. Het woord ‘aanname’ kun je gebruiken als je denkt dat iets waar is, met andere woorden als je er vanuit gaat dat iets waar is. Je kunt natuurlijk verschillende redenen hebben om te denken dat iets waar is. Soms heb je niet meer dan een intuïtief vermoeden om te denken dat iets waar is. Andere keren heb je een logische redenering om te denken dat iets waar is. Nog andere keren heb je bewijs om te denken dat iets waar is. In alle gevallen kun je het woord ‘aanname’ gebruiken. Wel is het zo dat in het eerste geval je aanname het minst gegrond is en in het laatste geval het meest.

Testen en leren

Als we het hebben over de testen-en-leren aanpak, hoeveel grond heb ik dan om aan te nemen dat deze beter is dan een plannen-en- implementeren aanpak? Intuïtief denk ik zeker dat hij beter werk. Op grond van mijn persoonlijke, subjectieve ervaringen schat ik de aanpak als effectiever in. Ook heb ik logische argumenten voor mijn aanname dat hij beter zal werken. Ten slotte heb ik wel enig bewijs voor mijn aanname maar minder dan ik zou willen. Herminia Ibarra heeft onderzoek gedaan naar loopbaanontwikkeling en uit dit onderzoek kwam naar voren dat een testen-en-leren aanpak beter werkt dan een plannen-en-implementeren aanpak. Maar er is mij geen onderzoek bekend in de context van organisatieverandering waarbij een testen-en-leren aanpak rechtstreeks vergeleken is met een plannen-en-implementeren aanpak.

Wat te doen bij afwezigheid van bewijs?

Er zijn ontzettend veel onderwerpen waar nog weinig onderzoek over gedaan is en er is enorm veel wat we niet weten. Maar we kunnen het ons meestal niet permitteren om maar niets te denken en niets te doen louter omdat er geen bewijs uit onderzoek beschikbaar is. Bij afwezigheid van onderzoeksgegevens kunnen we dus zeker gebruik maken van onze persoonlijke ervaring en onze logische redeneringen. Het is dan beste houvast wat we hebben. Wel moeten we er verdacht op zijn dat onze persoonlijke ervaringen en logische redeneringen ons kunnen misleiden. Als er dus later onderzoek komt dat laat zien dat onze aannames niet bleken te kloppen, doen we er goed aan om onze aannames te veranderen. Dit geldt voor mij ook ten aanzien van de testen-en-leren aanpak. Mocht er onderzoek zijn of verschijnen dat laat zien dat een plannen-en-implementeren aanpak in bepaalde contexten beter werkt (wat ik trouwens niet verwacht) dan zal ik mijn manier van denken over dit onderwerp veranderen.

Kernkwadranten

Met betrekking tot de kernkwadranten kan ik nog volgende toevoegen. Ik weet niet of er onderzoek gedaan is naar deze aanpak maar ik geloof dat dat niet zo is. De aanpak vond ik altijd wel intuïtief aanspreken en er zit ook een duidelijke logica in. Hoewel de aanpak dus (waarschijnlijk) niet evidence-based is, zou je op grond van deze twee redenen hem toch kunnen gebruiken. Maar sinds het werk van Carol Dweck en haar collega’s is verschenen, is er wel een reden om te twijfelen of de kernkwadrantenaanpak wel zo verstandig is om te gebruiken. Het benoemen van kernkwaliteiten zou namelijk een statische mindset op kunnen roepen. (Zie onder andere dit onderzoek).