Sociaal-economische afkomst is een belangrijke voorspeller van schoolprestaties (en daarmee van maatschappelijk succes). De mate waarin sociaal-economische afkomst opleidingsucces voorspelt wisselt wat per land maar overal geldt in enige mate het volgende: mensen uit lagere sociaal-economische milieus presteren gemiddeld minder goed op school dan mensen uit hogere sociaal-economische milieus. Dit heeft onder andere te maken de volgende factoren: hoe lager de sociaal-economische afkomst van mensen is, hoe groter de kans is dat ze te maken krijgen met belemmeringen zoals beperkte mogelijkheden om opleidingen te volgen, vaker meemaken van stressvolle gebeurtenissen, minder goede voeding krijgen en een minder goede gezondheidszorg.
Onderzoek: beschermend effect van een groeimindset
Claro et al. (2016) onderzochten de effecten van sociaal-economische factoren in relatie tot de mindset van leerlingen. Zij analyseerden hiertoe gegevens van alle middelbare scholieren in Chili. Een eerste resultaat dat zij vonden was dat het effect van sociaal-economische afkomst ongeveer even sterk was op schoolprestaties als een groeimindset. Beide factoren waren sterke voorspellers van schoolprestaties. Een tweede resultaat dat zij vonden was dat leerlingen uit lagere sociaal-economische milieus een lagere kans hadden om een groeimindset te hebben (zie de figuur hieronder).
Maar die leerlingen uit lagere milieus die wel een groeimindset hadden, werden hierdoor beschermd tegen de negatieve effecten van een lage sociaal-economische afkomst. Groeimindset-leerlingen uit de laagste 10% van de bevolking kwa inkomen, scoorden even goed als statische-mindset-leerlingen uit het 80% inkomens-percentiel.
Conclusie
Het stimuleren van een groeimindset is in het algemeen al een goed idee. Maar het lijkt in het bijzonder van belang te zijn bij leerlingen uit lagere sociaal-economische milieus. Door deze leerlingen een groeimindset aan te leren, kunnen we hen helpen om de extra barrières waar zij mee te maken hebben gemakkelijker te overwinnen. Dit is niet alleen belangrijk voor henzelf maar ook voor de samenleving als geheel omdat er zo meer sociaal-economische gelijkheid kan ontstaan wat de samenleving stabieler maakt.
Open link
► Dit onderzoek van Hofer et al. (2024) onderzoekt de rol van zelfpercepties bij kinderen uit lagere sociaaleconomische groepen en de impact hiervan op hun schoolprestaties. Door gebruik te maken van data van de PISA-enquête uit 2018 met gegevens van 520.729 vijftienjarige studenten uit 70 landen, richten de onderzoekers zich op vijf zelfpercepties: zelfwaargenomen competentie, zelfeffectiviteit, groeimindset, gevoel van verbondenheid en angst om te falen. Deze worden gekoppeld aan leesvaardigheid. De studie toont aan dat deze zelfpercepties samenhangen met schoolprestaties en helpen verklaren waarom kinderen uit lagere sociaaleconomische groepen vaak minder goed presteren. Het effect is sterker in landen met hogere sociale mobiliteit, wat suggereert dat zelfbeeld van kinderen nog belangrijker is in dergelijke omgevingen. De conclusie is dat het verbeteren van zelfpercepties, vooral zelfwaargenomen competentie, kan bijdragen aan het verminderen van onderwijsongelijkheid, met name in landen waar sociale mobiliteit hoger is. Het onderzoek benadrukt het belang van zelfpercepties in het onderwijs, in het bijzonder voor kinderen uit sociaaleconomisch lagere groepen.