Hoe hangen sociaaleconomische status, mindsets en schoolprestaties met elkaar samen? De afgelopen jaren heeft een grote groep Amerikaanse onderzoekers gewerkt aan een grootschalige studie, genaamd The National Study of Learning Mindsets. De resultaten van dit onderzoek beginnen naar buiten te komen. In dit artikel beschrijf ik de resultaten van hun analyse naar de samenhang tussen sociaaleconomische status, mindset en schoolprestaties (Destin et al., 2019).

Sociaaleconomische status voorspelt schoolprestaties

Leerlingen met een lagere sociaaleconomische status (SES) achtergrond doen het gemiddeld minder goed in het onderwijs dan leerlingen uit een hogere SES achtergrond. Hier kunnen allerlei factoren een rol in spelen, zoals gebrek aan geld, andere levenservaringen, andere sociale netwerken en verschillende psychologische factoren. Kinderen uit hogere SES-milieus hebben een grotere kans om mensen met een hogere opleiding tegen te komen, waardoor dergelijke opleidingstrajecten mogelijk zichtbaarder en aantrekkelijker voor hen worden. Dit kan hun motivatie voor het onderwijs vergroten.

Wat is de relatie tussen SES en mindset?

Mindset is één van de psychologische factoren die een rol kunnen spelen in schoolprestaties. Een statische mindset, het geloof dat capaciteiten stabiel en onveranderbaar zijn zou schoolprestaties kunnen belemmeren, terwijl een groeimindset, het geloof dat capaciteiten ontwikkelbaar zijn schoolprestaties zou kunnen stimuleren. Mindsets zouden op zichzelf ook kunnen samenhangen met SES. Een lage SES zou een statische mindset in de hand kunnen werken en daarmee schoolprestaties kunnen belemmeren.

Maar de relatie tussen SES en mindset is nog onduidelijk. Kinderen zouden hun lage SES achtergrond namelijk kunnen interpreteren als een aanwijzing voor beperkte intellectuele capaciteiten. Aan de andere kant zou een hoge SES evengoed een statische mindset in de hand kunnen werken. Kinderen zouden het opleidingssucces en maatschappelijk succes van de mensen in hun omgeving namelijk ook aan aanleg kunnen toeschrijven. Naar de relatie tussen SES en mindset is enig onderzoek gedaan. Enkele studies suggereren dat een hogere SES samenhangt met een groeimindset. Maar de resultaten zijn niet eenduidig.

SES en mindset hangen samen met schoolprestaties

Destin et al. (2019) onderzochten in een landelijk representatieve steekproef (N=4828), als onderdeel van The National Study of Learning Mindsets, de relaties tussen SES, mindsets en schoolprestaties. In deze studie vonden zij dat leerlingen uit een hoger SES-milieu in sterkere mate een groeimindset mindset hadden (,22 standaarddeviatie verschil). Verder vonden zij dat leerlingen uit een lager SES-milieu èn leerlingen met een statische mindset lagere cijfers haalden. Er werd geen interactie-effect gevonden tussen SES en mindset. Dit wil zeggen dat een statische mindset in even sterke mate een nadeel was voor leerlingen uit lagere en hogere SES-milieu’s.

Mindset verklaart de relatie tussen SES en schoolprestaties deels

Via structural equation modeling werd vervolgens bekeken in hoeverre mindset de relatie tussen SES en cijfers verklaarde (zie figuur hieronder). Deze analyse toonde dat mindset een beperkte maar significante factor is in de relatie tussen SES en cijfers.

Discussie

Mindset hangt, zowel bij leerlingen uit hogere als lagere SES-milieu’s samen met schoolprestaties. Mindsetinterventies kunnen dus in brede zin nuttig zijn om schoolprestaties te verbeteren. Ook kunnen mindsetinterventies een rol spelen -zij het een beperkte- in het verkleinen van de ongelijkheid veroorzaakt door sociaaleconomische statusverschillen. Hoewel het te verwachten effect van dergelijke interventies vermoedelijk beperkt zal zijn, is dit toch een interessante optie. Bij het bepalen van het nut van een onderwijsinterventie dient het te verwachten effect namelijk te worden afgezet tegen de kosten en het gemak van de toepassing van die interventie. En mindsetinterventies zijn goedkoop en eenvoudig toe te passen. Maar om ongelijkheid in onderwijs te verkleinen (en in de VS is die aanzienlijk) zullen mindsetinterventies niet voldoende zijn en zullen verschillende soorten interventies op meerdere niveaus in de omgeving van de leerling waarschijnlijk het meest succesvol zijn.