“Gen Z heeft geen werkethiek”, “Boomers begrijpen niets van technologie”, “Millennials zijn lui en verwend.” We horen ze vaak: dit soort generatiestereotypen. Deze stereotypen worden gebruikt om verschillen in werkhouding, levensstijl of waarden te verklaren. Maar hoe waar zijn deze uitspraken eigenlijk? Is er echt zo’n groot verschil tussen generaties, of missen we het werkelijke punt? In dit artikel bespreek ik, aan de hand van onderzoek van socioloog Martin Schröder, waarom het onderscheid tussen generaties weinig zinvol is.

De misvatting van generaties

In de populaire cultuur wordt vaak aangenomen dat mensen die in dezelfde periode zijn geboren, vergelijkbare eigenschappen en waarden delen die hen onderscheiden van andere generaties. Dit leidt tot het idee dat Generatie Z anders denkt over werk dan Millennials, en dat Babyboomers weer andere opvattingen hebben.

Onderzoek van Martin Schröder toont echter aan dat er weinig bewijs is voor dergelijke generatiestereotypen. In zijn artikel “Work Motivation Is Not Generational but Depends on Age and Period” onderzoekt Schröder of motivatie voor werk werkelijk wordt beïnvloed door de generatie waartoe iemand behoort, of dat variaties in werkmotivatie beter verklaard kunnen worden door leeftijd (levensfase) en de historische periode waarin de metingen zijn gedaan.

Leeftijds- en periode-effecten

Wat vaak wordt gezien als generatieverschillen, zijn in werkelijkheid leeftijds- en periode-effecten. Dit betekent dat verschillen in gedrag en houding eerder toe te schrijven zijn aan iemands levensfase en de tijdsperiode waarin men leeft, dan aan de generatie waartoe men behoort.

Leeftijdseffecten verwijzen naar veranderingen die optreden naarmate mensen ouder worden. Schröders onderzoek laat zien dat werkmotivatie bijvoorbeeld een duidelijk leeftijdseffect heeft:

• Toename van werkmotivatie met leeftijd: Werk wordt belangrijker naarmate mensen ouder worden, vooral tijdens hun volwassen jaren. Dit komt doordat verantwoordelijkheden zoals gezin en carrièreontwikkeling een grotere rol gaan spelen.
• Afname richting pensioen: Na een bepaalde leeftijd neemt de werkmotivatie weer af naarmate mensen de pensioengerechtigde leeftijd naderen.

Periode-effecten hebben te maken met de invloed van gebeurtenissen en trends die iedereen raken, ongeacht hun leeftijd. Schröder toont aan dat:

• Algemene daling in werkbelang: Het belang dat mensen aan werk hechten is in de loop van de tijd afgenomen.
• Invloed van maatschappelijke veranderingen: Economische omstandigheden, technologische innovaties en culturele verschuivingen beïnvloeden hoe mensen over werk denken. Zo kunnen economische crises, pandemieën of technologische doorbraken de attitudes ten opzichte van werk en leven veranderen voor mensen van alle leeftijden.

Het gebrek aan bewijs voor generatieverschillen

Schröders uitgebreide data-analyse, gebaseerd op gegevens van meer dan 580.000 individuen uit 113 landen verzameld tussen 1981 en 2022, laat zien dat wanneer rekening wordt gehouden met leeftijds- en periode-effecten, er nauwelijks significante verschillen overblijven die toegeschreven kunnen worden aan generaties. Mensen van verschillende leeftijden hebben vergelijkbare opvattingen wanneer ze zich in dezelfde levensfase bevinden en onder vergelijkbare omstandigheden leven.

Daarnaast onderzocht Schröder tien andere werkgerelateerde attitudes, zoals het belang van vrije tijd, goede werktijden, verantwoordelijkheid en de mogelijkheid om initiatief te tonen. Ook hier verdwenen de vermeende generatieverschillen wanneer rekening werd gehouden met leeftijd en periode.

Dit betekent dat het toeschrijven van bepaalde kenmerken aan hele generaties misleidend kan zijn. Het benadrukken van vermeende generatieverschillen kan leiden tot misverstanden en het over het hoofd zien van de echte factoren die gedrag en attitudes beïnvloeden.

De gevaren van generatiestereotypen

Het categoriseren van mensen op basis van hun geboortejaar kan leiden tot onterechte vooroordelen en discriminatie. Door te veronderstellen dat iemand bepaalde eigenschappen heeft puur omdat hij of zij tot een bepaalde generatie behoort, negeren we de individuele diversiteit en complexiteit van mensen.

Dit kan negatieve gevolgen hebben op de werkvloer en in de samenleving. Het kan samenwerking bemoeilijken, overtuigingen over iemands capaciteiten vertekenen en leiden tot onnodige spanningen tussen collega’s of groepen mensen.

In plaats van te focussen op generatiestereotypen, is het effectiever om aandacht te besteden aan individuele overtuigingen, interesses, waarden, perspectieven en omstandigheden. Door mensen als individuen te zien, kunnen we beter inspelen op wat hen motiveert en hoe zij kunnen groeien en bijdragen.

Wat betekent dit voor organisaties en samenlevingen?

Voor organisaties kan dit betekenen:

• Persoonlijke benadering: Investeer in het begrijpen van wat elke medewerker interessant en belangrijk vindt, ongeacht hun leeftijd.
• Flexibiliteit bieden: Creëer een werkomgeving die rekening houdt met verschillende levensfasen en persoonlijke omstandigheden. Denk aan flexibele werktijden, mogelijkheden voor deeltijdwerk of thuiswerken, en ondersteuning bij werk-privébalans.
• Samenwerking stimuleren: Faciliteer samenwerking tussen medewerkers met diverse achtergronden en ervaringen om wederzijds begrip en innovatie te bevorderen.

In de samenleving kunnen we profiteren van open dialoog en samenwerking over generaties heen. Door open te staan voor elkaars perspectieven en ervaringen, kunnen we gezamenlijke uitdagingen effectiever aanpakken en van elkaar leren.

Conclusie

Het onderscheid tussen generaties is een vereenvoudiging die geen recht doet aan de realiteit. Onderzoek van Martin Schröder wijst uit dat vermeende generatieverschillen vaak verklaard kunnen worden door leeftijds- en periode-effecten. Door te focussen op deze echte invloeden en door mensen als individuen te zien in plaats van leden van een generatie, kunnen we beter samenwerken en misverstanden voorkomen.

Lees meer:

• Why distinguishing generations makes no sense
• Work Motivation Is Not Generational but Depends on Age and Period