De ik-hoor-dit al-te-kunnen-valkuil kan leren en ontwikkelen in de weg staan. We begonnen een recente training met een oefeningetje waarin deelnemers elkaar kort interviewden. Ze stelden elkaar de vraag: “Wanneer ben je ooit tegen de verwachting beter geworden in iets?” Vervolgens bespraken we in de plenaire groep wat de interviewtjes hadden opgeleverd. Iedereen had voorbeelden weten te vinden van dingen waar ze tegen hun verwachting in goed waren geworden. Ze vertelden dat het hen gelukt is door dingen als het gewoon beginnen te doen, stap voor stap, oefenen, doorzetten, reflecteren, hulp vragen en verschillende strategieën uitproberen. Eén deelneemster vertelde hoe ze beter was geworden in het bespelen van een muziekinstrument. Vervolgens zei ze:

“Wat raar eigenlijk. Bij muziek vind ik het doodnormaal dat ik veel moet oefenen, fouten mag maken en begeleiding krijg. Maar bij gesprekken voeren in mijn werk heb ik het gevoel dat ik het eigenlijk allemaal al hoor te kunnen.”

De ik-hoor-dit al-te-kunnen-valkuil

Het is begrijpelijk dat we bij het leren bespelen van een muziekinstrument meteen door hebben dat we nog niet competent zijn en heel goed moeten oefenen. We merken namelijk meteen of we goede noten aanslaan en of het mooi klinkt. We zijn ons bovendien bewust, als we beginnen met muziekles, dat we iets nieuws gaan doen. Maar bij gespreksvoering is het anders. Dat we de neiging kunnen hebben om te denken: “Ik hoor dit al te kunnen”, is misschien niet zo vreemd. We praten immers al ons hele leven. We hebben dus niet het idee dat we iets nieuws aan het doen zijn. We weten toch zeker wel hoe we met anderen een gesprek moeten voeren?

Zakelijke gesprekken zijn anders

Maar de gesprekken die we in ons werk voeren, bijvoorbeeld met klanten of met medewerkers, zijn anders dan de gesprekken die we al ons hele leven voeren. Ze zijn anders in de zin dat ze vaak een duidelijk doel hebben, dat de dynamiek ervan complexer is, dat de gevolgen ervan groter en belangrijker zijn en dat ze specifieke andere kennis, vaardigheden en structuur vereisen. Bovendien is vaak minder duidelijk dan bij muziek te merken of je de fout in gaat of niet. Bij muziek hoor je een valse noot. Bij gesprekken kan de feedback over hoe je het doet diffuus, impliciet en uitgesteld zijn.

Bevrijd jezelf van de gedachte dat je het al hoort te kunnen

Bevrijd jezelf van de gedachte dat je het al hoort te kunnen, juist wanneer iets lastig voelt. Deze ik-hoor-dit al-te-kunnen-valkuil remt oefenen en geeft kleine fouten onnodig gewicht. Beschouw wat je aan het doen bent als een vaardigheid in opbouw, of het nu gaat om gesprekken, schrijven, presenteren, analyseren, coachen of lesgeven. Sta jezelf toe om te leren en fouten te maken. Deel de vaardigheid op in deelvaardigheden en oefen gericht met het versterken van deze vaardigheden. Zie uitdagende taken als een kans om te oefenen. Bereid je goed voor, voer bewust uit wat je hebt voorbereid en reflecteer bewust.

De vergelijking met muziek

Het zou goed zijn als we dit soort zakelijke vaardigheden vergelijken met het leren bespelen van een instrument. We kunnen proberen net zo aandachtig om te gaan met de woorden die we gebruiken als een musicus is met de tonen die hij produceert. Net zoals een musicus aandachtig luistert naar de zuiverheid van elke noot, kunnen wij bewuster worden van de impact van onze woorden. Een gitarist oefent een moeilijk akkoord tot het soepel klinkt; zo kunnen wij een lastige gespreksopening herhaaldelijk oefenen tot die natuurlijk aanvoelt. De musicus weet dat timing en dynamiek cruciaal zijn; wij ontdekken dat de toon waarop we iets zeggen en het moment waarop we het doen minstens zo belangrijk zijn als de inhoud zelf. Door gesprekken op deze manier te benaderen – niet als een spontane uitwisseling, maar als een waardevolle vakmatige vaardigheid – geven we onszelf de ruimte om te groeien van beginner naar virtuoos.