Valkuil: na een fout meer willen veranderen dan nodig en verstandig is

Eén specifieke valkuil als gevolg van de negativiteitsbias is dat we na een gemaakte fout meer willen veranderen dan nodig en verstandig is. Ik zal uitleggen wat ik bedoel. De negativiteitsbias is onze neiging om negatieve informatie en gebeurtenissen sterker op te merken dan positieve en er ook sterker door beïnvloed te worden. De grote meerderheid van de mensen is vatbaar voor deze negativiteitsbias (hoewel niet iedereen en ook niet iedereen in dezelfde mate). Een consequentie van de negativiteitsbias is dus dat we normaal gesproken de wereld iets negatiever en problematischer waarnemen dan terecht is. Er gaat meer iets meer, of misschien veel meer, goed dan we ons realiseren.

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Eigen fouten

De negativiteitsbias heeft niet alleen betrekking op gebeurtenissen die buiten ons eigen toedoen zijn veroorzaakt. Deze manier van kijken heeft evengoed betrekking op ons eigen handelen. Als we een fout hebben gemaakt, merken we deze bijvoorbeeld wat sterker op dan als we iets goeds hebben gedaan. En we worden er iets sterker door beïnvloed. Dit kan de valkuil met zich mee brengen waar ik dit stukje mee begon. Als we een fout gemaakt hebben, kunnen we dit ons zo aantrekken dat we geneigd kunnen zijn om meer te veranderen dan nodig en verstandig is. We zien de fout als het ware uitvergroot en kunnen denken dat er veel moet veranderen in onze aanpak.

Voorbeelden

Hier zijn enkele voorbeelden. Een trainer leest na afloop van haar training de 15 evaluatieformulieren die zijn ingevuld. De meeste beoordelingen zijn heel positief. Er zijn twee beoordelingen die wat negatiever zijn. Deze twee cursisten schrijven dat ze een bepaald onderdeel van de training helemaal niet zinvol vonden. De trainer denkt gedurende de rest van de dag meerdere malen terug aan deze twee negatieve evaluaties (en nauwelijks aan de dertien positieve evaluaties). Ze overweegt dit onderdeel voortaan te schrappen uit haar trainingen. Wat ze zich nauwelijks realiseert, is dat er onder de 13 positieve evaluaties ook vijf mensen bevonden die het betreffende onderdeel heel zinvol vonden.

De financiële resultaten van een adviesbureau zijn al enkele jaren te gering. De leiding van het bureau ziet hierin een aanwijzing dat het bureau totaal verkeerd bezig is. In een strategische sessie besluit het MT om de structuur en strategie van het bureau drastisch te gaan veranderen. Wat het MT zich nauwelijks realiseert, is dat een omzetstijging of een kostendaling van slechts enkele procenten voldoende zouden zijn om de winstpositie van het bureau gezond te maken. Marginale verbeteringen zouden het probleem kunnen oplossen.

Over een jonge medewerker in een dienstverlenende organisatie is een klacht van een klant binnengekomen. De medewerker zou zijn afspraken niet goed nagekomen zijn met de klant. In een functioneringsgesprek tussen de medewerker en de klant wordt deze zaak uitgebreid besproken. De leidinggevende besluit een andere contactpersoon aan te wijzen voor deze klant. In de volgende dagen denkt de medewerker voortdurend na over wat er gebeurd is en in het bijzonder wat hij fout gedaan heeft. Hij vraagt zich serieus af of klantencontact wel zijn roeping is en of hij niet beter ander werk kan gaan doen. Waar hij nauwelijks bij stilstaat, is dat hij 7 klanten in zijn portefeuille heeft die met hem weglopen vanwege zijn goede werk voor hen.

Wat hoeft er niet te veranderen?

Het is uiterst belangrijk dat we ons niet laten meeslepen door onze negativiteitsbias. In normale omstandigheden betekent dit al dat we er goed aan doen om tegenmaatregelen te nemen tegen de negativiteitsbias. Dit kunnen we doen door regelmatig stil te staan bij wat er goed is gegaan en wat je bereikt hebt. Ook werkt het goed om hier met anderen over te praten. In situaties waarin we de fout in gegaan zijn, is het zo mogelijk nog belangrijker om ons niet te laten meeslepen door de negativiteitsbias. In zulke omstandigheden moeten we waarschijnlijk wel dingen veranderen. Maar laten we niet meer veranderen dan nodig is. Dan spoelen we namelijk het kind met het badwater weg. We doen meer goed dan we ons normaal gesproken realiseren.

Het roer drastisch omgooien in reactie op een afzonderlijke fout of pijnlijke gebeurtenis is waarschijnlijk zelden een goed idee. Stel jezelf daarom in zulke omstandigheden altijd de vraag: wat hoef er niet te veranderen (omdat het al goed gaat)?

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (22)
  • Bruikbaar (17)