The upward spiral: stap voor stap van je depressie af

Neurowetenschapper Alex Korb heeft een interessant boek geschreven over depressie met als titel The upward spiral. Een kernidee in zijn boek is dat depressie niet simpelweg een toestand is waarin je rot voelt maar een neerwaartse spiraal. Kort gezegd bedoelt hij hiermee dat je terwijl je je depressief voelt geneigd bent om dingen te doen die je depressie niet verminderen maar in stand houden of verergeren. Dingen die zouden kunnen helpen, zoals lichaamsbeweging, sociaal contact en goed slapen zouden helpen maar zijn nu net de dingen waar je in een depressieve toestand niet zo toe geneigd bent. Zo kun je vast komen te zitten in depressie.

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Depressie als gebrekkige afstemming tussen neurale circuits

Korb spreekt op een aangenaam normaliserende manier over depressie. Hij legt uit dat er bij depressiviteit niets fundamenteel mis is met je brein maar dat er sprake is van een gebrekkige communicatie of afstemming tussen bepaalde neurale circuits in je brein. Hij gebruikt de metafoor van een microfoon en een luidspreker. Wanneer je de microfoon te dicht bij de luidspreker houdt, kan het geluid hinderlijk gaan rondzingen. Dit komt niet doordat er iets mis is met de microfoon of de luidspreker maar door de interactie tussen de twee.

Vier neurale circuits die een belangrijke rol spelen

Korb bespreekt gedetailleerd welke neurale circuits bij depressie de belangrijkste rollen spelen, namelijk

  1. de prefrontale cortex (dit is als eenvoudig gezegd het denkende brein),
  2. het limbisch systeem (eenvoudig gezegd het voelende brein),
  3. het striatum (waar impulsief gedrag en gewoontegedrag tot stand komen) en
  4. de insula (een breinsysteem dat een belangrijke rol speelt bij pijnbeleving).

Vooral de samenwerking tussen de prefrontale cortex en het limbisch systeem is verstoord. Heel kort samengevat: de prefrontale cortex speelt een belangrijke rol in het reguleren van emoties en angst. Wanneer de prefrontale cortex minder actief is en die regulatie minder goed plaatsvindt, ben je meer overgeleverd aan deze negatieve gevoelens en angsten.

Neurotransmitters

Naast het bespreken van deze structuren in het brein besteedt Korb ook veel aandacht aan neurotransmitters (stoffen die in de synapsen zorgen voor de overdracht van zenuwimpulsen tussen neuronen) die een belangrijke rol spelen bij depressies. Zo gaat hij uitgebreid in op de rol van serotonine, norepinefrine, dopamine, melatonine, oxytocine en endorfines.

Ombuigen van neerwaartse spiraal naar opwaartse spiraal

Een belangrijke boodschap van Korb is dat de neerwaartse spiraal van depressie vaak op relatief eenvoudige wijze kan worden omgebogen naar een opwaartse spiraal. Net zoals een depressieve toestand zichzelf kan versterken (zoals hierboven beschreven) geldt dat ook voor een niet depressieve toestand. Wanneer je een stap zet op de spiraal naar boven wordt het gemakkelijker om daarmee door te gaan.

Een voorbeeld: wanneer je een stevige wandeling gaat maken van een half uur wordt er serotonine aangemaakt in je brein. Deze stof stimuleert de werking van de prefrontale cortex en komt daar je wilskracht, motivatie en stemming ten goede. Ook komen er door lichaamsbeweging andere neurotransmitters vrij zoals norepinefrine en endorfines. Deze stoffen brengen uiteenlopende positieve effecten teweeg in je functioneren en in je gevoel waardoor ze je helpen door te gaan op de goede weg.

Depressies bestrijden via gedrag

Korb beschrijft op verschillende plaatsen in het boek hoe depressies kunnen worden bestreden via medicatie, therapie, en deep brain stimulation en hij onderschrijft dat deze behandelingen waardevol kunnen zijn. Maar hij legt veel nadruk op hoe je via je eigen gedrag vergelijkbare positieve effecten kunt bereiken. Een greep uit de activiteiten die kunnen helpen zijn: intensieve aerobe lichaamsbeweging, sociaal contact, lichamelijke aanraking, denken aan fijne herinneringen, plannen van je reactie na een stressvolle gebeurtenis, formuleren van langetermijndoelen, het verbeteren van de kwaliteit van je slaap, het je blootstellen aan zonlicht, uiting geven aan je dankbaarheid, etc.

Conclusie

Een leerzaam, interessant en nuttig boek voor wie wel eens last heeft van depressieve gevoelens en niet direct behoefte heeft aan medicatie of een therapeut.

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (16)
  • Bruikbaar (5)