Is de behoefte aan nieuwheid en variatie een universele psychologische basisbehoefte? De belangrijkste theorie over motivatie is tegenwoordig de zelfdeterminatietheorie (zie o.a. Ryan & Deci, 2017). Deze onderscheidt drie universele psychologische basisbehoeften. Dit zijn de behoefte aan autonomie, aan competentie en aan verbondenheid. Vervulling van deze basisbehoeften hangt samen met welbevinden en functioneren. Frustratie van deze behoeften heeft allerlei negatieve consequenties. Deze basisbehoeften zijn universeel in de zin dat ze (kort gezegd) van toepassing zijn ongeacht context, cultuur en leeftijd. Enkele jaren geleden werd geopperd dat de behoefte aan noviteit (nieuwheid/variatie) ook een universele psychologische basisbehoefte zou kunnen zijn (zie o.a. van González-Cutre et al., (2016). Nu is er nieuw onderzoek (Bagheri & Milyavskaya, 2019) dat wat extra aanwijzingen biedt dat de behoefte aan nieuwheid/variatie inderdaad weleens een basisbehoefte zou kunnen zijn.

Lees verder »

Er is veel onderzoek gedaan naar welke interventies leerlingen en studenten helpen om goed te leren en te presteren. Tot nu toe heeft nadruk gelegen op het onderzoeken van kortetermijneffecten van interventies. Begrijpelijk, want je wilt graag dingen doen die studenten snel helpen wanneer ze problemen in het leren en presteren. Maar wat weten we over de langetermijneffecten van interventies?

Onderzoekers Gillison et al. (2018) hebben een meta-analyse uitgevoerd om het effect te bepalen van technieken gebaseerd op de zelfdeterminatietheorie (ZDT) op motivatie voor gezond gedrag. In 8 databases zochten zij relevante publicaties uit de periode van 1970-2017. In de meta-analyse namen zij uiteindelijk 74 onderzoeken mee die alle een controlegroep hadden en een voor- en nameting. De gebruikte technieken werden gegroepeerd tot 18 ZDT technieken. Er werd gekeken naar het effect van het gecombineerde gebruik van deze technieken op de volgende uitkomsten: 1) beleefde autonomie, 2) beleefde competentie, 3) beleefde verbondenheid, 4) autonome motivatie en 5) beleefde autonomie-ondersteuning. Ook werd gekeken naar de afzonderlijke effecten van de ZDT-technieken.

Lees verder »

Er zijn twee nieuwe publicaties over de effecten van groeimindsetinterventies. De twee artikelen analyseren via meta-analyses dezelfde onderzoeksliteratuur maar trekken totaal verschillende conclusies. Macnamara & Burgoyne (2022) stellen dat groeimindsetinterventies nauwelijks werken; Burnette et al. (2022) vonden positieve effecten op academische resultaten, geestelijke gezondheid en sociaal functioneren. Hoe dit kan? Er is een eenvoudige en belangrijke verklaring die wordt beschreven in een artikel van Tipton et al (2022).

Lees verder »

Mindsets zijn belangrijk in alle facetten van ons leven.

We kennen het begrip mindset vanuit het werk van Carol Dweck. Zij gaf het woord grote bekendheid via haar boek uit 2006. Dweck en haar collega’s deden veel onderzoek naar de effecten van hoe we denken over de ontwikkelbaarheid van intelligentie.

Maar Alia Crum (foto), assistant professor aan Stanford University, komt met een bredere definitie van het begrip mindset. Haar werk laat zien hoe belangrijk onze mindset is over alles wat we tegenkomen in het leven. Mindsets spelen een grote rol in ons functioneren, onze gezondheid en ons welbevinden. Lees verder »

Het reactance effect (Brehm, 1966) is het verschijnsel dat we geneigd zijn defensief te reageren als we het gevoel hebben dat iemand anders onze vrijheid van denken of doen probeert in te perken. Reactance kan optreden als iemand op ons in zit te praten of ons onder druk zet. Het gaat gepaard met een gevoel van boosheid en kan zich uiten in de vorm van een boze reactie. Ook kan het ertoe leiden dat we juist het tegenovergestelde gaan doen van wat de ander wil dat we doen. Ma et al. (2019) hebben onderzocht of reactance sterker optreedt bij gedragscontrole of bij gedachtencontrole. Lees verder »

Er zijn aanvullende aanwijzingen dat de behoefte aan nieuwheid een basisbehoefte is. In 2016 stelden González-Cutre et al. de behoefte aan nieuwheid (novelty) voor als een nieuwe universele psychologische basisbehoefte (in aanvulling op de bekende drie basisbehoeften zoals de zelfdeterminatietheorie die kent). Deze auteurs stelden namelijk via factoranalyse vast dat de behoefte aan nieuwheid weliswaar gerelateerd was aan de bekende drie basisbehoeften maar ook onderscheiden van deze drie was. Bovendien stelden zij vast dat de behoefte aan nieuwheid geassocieerd is met levenstevredenheid en met intrinsieke motivatie. Diverse andere onderzoeken, zoals Birdsell (2018) en González-Cutre & Sicilia (2019) wezen ook in de richting van behoefte aan nieuwheid als basisbehoefte. In dit recente artikel vat ik nieuw onderzoek samen van (Bagheri & Milyavskaya, 2019) die nieuw bewijs aanleveren voor de status van behoefte aan nieuwheid als basisbehoefte.Lees verder »

Een bekend type interventies dat voortkomt uit de positieve psychologie zijn dankbaarheidsinterventies. Dit zijn interventies die ontworpen zijn om positieve kwaliteiten, situaties en mensen in je leven meer te gaan waarderen. Verschillende onderzoeken hebben gesuggereerd dat deze interventies je psychologisch welbevinden kunnen verbeteren (bijv. Seligman et al., 2005). Daarom zijn ze vaak aangeboden en aanbevolen als zelfhulptechnieken (zie o.a. Duckworth et al., 2005). Recent zijn er echter aanwijzingen gevonden dat de gevonden verbeteringen in welbevinden verklaard kunnen worden door placebo-effecten (Wood et al., 2010, Davis et al., 2016). Een nieuw onderzoek ondersteunt deze scepsis. Lees verder »

Een onderdeel tijdens een van onze trainingen is dat deelnemers zelf een mini-workshop voorbereiden en geven. Vandaag gaf een van onze deelnemers een interessante mini-workshop over het Dunning-Kruger effect. Ze gebruikte daarbij het onderstaande filmpje: Lees verder »

Vorig jaar schreef ik al dat het bestaan van het ego-depletie twijfelachtig is (hier) en dat concept gebaseerd is op een simplistische manier van denken over psychologie (hier). Nu lijkt het doek voor het concept ego-depletie definitief te vallen. Daniel Enger beschrijft in een artikel in Slate hoe het concept stap voor stap van zijn voetstuk is gevallen.

Lees verder »

Werk kan soms belastend zijn in de zin dat het veel zelfbeheersing en wilskracht vraagt. Het is niet verbazend dat dit werk heel vermoeiend kan zijn en dat je op een gegeven moment het gevoel kan krijgen dat het je niet meer goed lukt om beheerst en wilskrachtig te zijn. Roy Baumeister en zijn collega’s (1998) verklaarden dit aan de hand van het concept ego-uitputting (ego-depletion). Ze gingen er vanuit dat zelfbeheersing en wilskracht een beroep doet op een beperkte voorraad mentale energie. Als die energie uitgeput raakt dan wordt het vermogen om jezelf te beheersen volgens deze onderzoekers minder sterk. Volgens de onderzoekers leidt dit er toe dat je in die omstandigheden niet alleen minder in staat bent om zelfbeheersing voor de betreffende taak op te brengen maar ook voor andere dingen (zoals weerstand bieden aan een ongezonde snack).  Verschillende onderzoekers hebben manieren beschreven die het effect van ego-uitputting verminderen of tegengaan. Voorbeelden hiervan zijn: het opwekken van een positieve stemming, goed rusten en slapen, oefenen van zelfregulatie, het gebruiken van de techniek van implementatie-intenties en het visualiseren van een energie-opwekkende significante andere persoon. Ook is gesuggereerd (hoewel hier tegenstrijdige onderzoeksbevindingen over lijken te zijn) dat het eten van wat suiker het effect van ego-uitputting tijdelijk kan teniet doen.

Er blijkt echter nogal wat af te dingen op het ego-uitputtingmodel.

Lees verder »

De replicatiecrisis binnen de psychologie heeft laten zien dat vrij veel onderzoeksresultaten uit het verleden niet vertrouwd kunnen worden. Sommige cynici zien hierin een reden om de hele psychologie af te schrijven en niet serieus meer te nemen. Dit vind ik een onlogische en onverstandige reactie. De replicatiecrisis komt voort uit een tekortschieten aan methodische en statistische kwaliteit van onderzoeken en een te geringe aandacht voor replicatiestudies en negatieve resultaten. De oplossing kan niet zijn om het hele idee van wetenschappelijkheid in de psychologie los te laten. Niet wetenschappelijke beweringen over psychologie zijn nog veel zwakker in methodische zin en daarmee nog minder betrouwbaar. Nee, de oplossingsrichting ligt in het methodisch versterken van wetenschappelijk psychologisch onderzoek (lees hier een voorbeeld van hoe Carol Dweck deze handschoen zeer serieus oppakt). De huidige situatie brengt met zich mee dat er, als het ware, een nieuwe inventaris moet worden opgebouwd van psychologische kennis. We kunnen er niet meer vanuit gaan dat onderzoeksresultaten uit het verleden automatische vertrouwd kunnen worden. Ieder onderwerp binnen de psychologie moet kritisch onder de loep genomen worden.

Lees verder »

Hoe je kijkt naar je eigen progressie is bepalend voor hoe competent en gemotiveerd je je zult voelen. Een manier van werken die hier niet bijzonder geschikt voor is, is zelfbeoordeling via een cijfer. Er zijn tenminste drie redenen waarom dit soort zelfbeoordelingen glibberig en onbetrouwbaar is: (1) het Dunning-Kruger effect, (2) the curse of knowledge, (3) en de hogere lat.

Lees verder »

Mensen zijn in hun doen en laten gevoelig voor de aanwezigheid van anderen. Je kent vast wel de uitdrukking “waar je mee omgaat daar wordt je door besmet”. Wat is er precies bekend over het effect van de aanwezigheid van anderen? Het sociale facilitatie-effect is al bekend sinds 1965 en houdt in dat mensen handelingen die zij goed beheersen gemakkelijker uitvoeren in aanwezigheid van anderen. Maar bij het uitvoeren van taken die veel concentratie vergen kan de aanwezigheid van anderen ook verstorend werken (Horwitz & McCaffrey, 2008). In een nieuw onderzoek laten Desender, Beurms & Van den Bussche (2015) zien dat mentale inspanning ook aanstekelijk kan werken.

Lees verder »

Zonder dat we dat zelf merken, maken we als mensen voortdurend allerlei waarnemings-, beoordelings- en redeneerfouten. Sinds het begin van de jaren ’70 is er een enorme hoeveelheid onderzoek die dit soort fouten heeft aangetoond. Veel van de technieken en principes in de progressiegerichte aanpak houden rekening met dit soort cognitieve fouten en kunnen worden gezien als tegenmaatregelen tegen deze fouten. Het onderzoek naar cognitieve fouten begon bij Daniel Kahneman en Amos Tversky. Zij toonden aan dat mensen allerlei fouten maken in de manier waarop ze situaties inschatten, informatie verwerken, redeneren en oordelen.

Lees verder »