Hoe goed we leren en presteren, hangt mede af van hoe goed we denken. Maar wat is goed denken? Is dit hetzelfde als intelligentie? Weten we, als we een intelligentietest bij iemand hebben afgenomen, hoe goed die persoon kan denken? Het antwoord is “nee”. Goed denken is veel breder dan intelligentie. Intelligentietests zijn slechts incomplete instrumenten om de kwaliteit van denken van mensen te meten. Als goed denken breder is dan intelligentie, hoe zou je het dan kunnen definiëren? Ik doe dat aan de hand van de volgende vier dimensies:
De auteurs leggen uit dat ruis voorkomt in alle menselijke beslissingen, dat we de hoeveelheid ruis meestal sterk onderschatten, dat ruis zeer problematisch is en dat er iets aan te doen is. Hier is deel 1 van mijn bespreking van dit boek.
Een interessante cognitieve fout is de zero-sum bias. Dit is de neiging om situaties te snel te zien als zero-sum. Zero-sum situaties zijn situaties waarin de winst van de ene persoon altijd gepaard gaat het verlies van de andere (lees meer). Er bestaan natuurlijk echt zero-sum situaties. Dit zijn situaties waarin er sprake is van schaarste. Als er 3 sollicitanten zijn voor 1 functie dan betekent inderdaad de winst van de ene persoon het verlies van de 2 andere personen. Maar de zero-sum bias betekent dat we de neiging hebben om situaties als zero-sum te interpreteren terwijl ze dat niet zijn.
Don A. Moore, hoogleraar psychologie aan de University of California, heeft een boek geschreven met de titel Perfectly Confident, How to calibrate your decisions wisely. Het boek gaat over de vraag in welke mate het goed is om veel vertrouwen te hebben in je eigen kunnen en in een goede afloop van de dingen die je onderneemt. Velen denken dat een groot zelfvertrouwen kan helpen om goed te presteren en misschien wel een voorwaarde is voor goed presteren.
Maar Moore laat zien dat een groot zelfvertrouwen dat niet geworteld is de realiteit meer kwaad dan goed doet. Zelfoverschatting lijkt meer kwaad dan goed te doen vooral bij activiteiten die vragen om inspanning en competentie. Maar zelfoverschatting komt ook veel voor. Hoe kunnen we onszelf ertegen beschermen?Lees verder »
Binnen de sociale wetenschap is een interessante, vrij nieuwe discipline in opkomst: de Cognitieve immunologie (CI). Deze wetenschapsdiscipline bestudeert het immuunsysteem van de geest dat beschermt tegen besmettelijke en gevaarlijke ideeën, net zoals het immuunsysteem van het lichaam beschermt tegen microben. Cognitieve immunologen streven naar een beter begrip van stoornissen, oorzaken van mentale immuniteit en interventies om de mentale immuniteit te verbeteren. Hieronder geef ik een beknopte beschrijving van deze discipline.
Je hebt het vast weleens meegemaakt. Je bent in gesprek met iemand die hardnekkig weigert toe te geven dat hij fout zit. Je geeft goede argumenten voor jouw standpunt en legt uit waarom de zienswijze van de ander niet klopt maar die ander blijft stug vasthouden aan hoe hij het ziet. Hoe kan dit; waarom geven mensen niet gewoon toe dat ze fout zitten? Over die vraag gaat het boek Resistance to Belief Change van Joseph Lao en Jason Young (2019).
Toxische negativiteit, een overmatig en onrealistisch negatieve houding, kan verlammend werken en is niet realistisch. Onze eigen manieren van denken kunnen soms aanzienlijke belemmeringen vormen voor wat we willen bereiken. Verschillende negatieve denkstijlen kunnen ervoor zorgen dat we inactief worden waardoor we de progressie die we zoeken niet bereiken. Hieronder bespreek ik 6 van die negatieve manieren van denken die ten grondslag kunnen liggen aan toxische negativiteit: pessimisme, cynisme, defaitisme, fatalisme, doemdenken en de statische mindset.
Nieuwsmedia geven vaak een te negatief beeld van de werkelijkheid. Twee nieuws-selectiebiases versterken dit effect. Het resultaat is dat nieuwsconsumenten een vertekend (te negatief) beeld krijgen van de wereld waarin ze leven. Is hier iets aan te doen? Twee onderzoekers bekeken of het vergroten van mediageletterdheid kan helpen.
Een recent onderzoek van Renoux et al. (2024) werpt een interessant licht op hoe kleuters denken over verschillen in schoolprestaties. Dit onderzoek, uitgevoerd onder 610 Franse kleuters, onthult dat kinderen geneigd zijn meer inherente factoren (zoals intelligentie) dan extrinsieke factoren (zoals toegang tot onderwijsmiddelen) aan te wijzen als verklaringen voor waarom sommige kinderen beter presteren op school dan anderen. Lees meer over wat deze inherence bias inhoudt en wat de gevolgen ervan zijn.Lees verder »
Met irrationele overtuigingen bedoel ik overtuigingen die incoherent of logisch inconsistent zijn en in strijd met wat we weten over de werkelijkheid (in strijd met aanwezig bewijs dus). Niemand is vrij van onrealistische overtuigingen. Onze manier van interpreteren van de werkelijkheid is niet perfect. We zijn behept met systematische vertekeningen in hoe we de werkelijkheid waarnemen (lees meer). Bovendien hebben we allemaal onvermijdelijk door onze opvoeding en cultuur denkbeelden meegekregen die achterhaald kunnen zijn zonder dat we daar bewust bij stil staan.
Een nieuwe publicatie van Levari et al. (2018) gaat over een apart verschijnsel dat we al vaker hebben belicht: progressie lijkt zichzelf onzichtbaar te maken. Kort gezegd komt dit verschijnsel op het volgende neer: als we progressie boeken in het oplossen van een bepaald probleem, en dit probleem dus minder vaak voorkomt, hebben we de onbewuste neiging om onze definitie van het probleem op te rekken. Gebeurtenissen die we eerder niet zouden zien als voorbeelden van het probleem gaan we nu wel zien als voorbeelden van het probleem. Je zou kunnen zeggen: terwijl het probleem in onze omgeving kleiner wordt, wordt het groter in ons hoofd. Wat moeten we denken van deze bias, die we progressie geïnduceerde probleemverschuiving zouden kunnen noemen?
Gedurende het overgrote deel van de menselijke geschiedenis was progressie over generaties heen niet of nauwelijks aanwezig. Vele duizenden generaties lang was het niet zo dat opeenvolgende generaties steeds iets gezonder en welvarender werden. In sommige periodes ging het wat beter, in andere periodes wat slechter, vaak veel slechter. Een eerste grote doorbraak vond zo’n 12.000 jaar geleden plaats: de landbouwrevolutie. Deze vormde de basis voor de eerste menselijke nederzettingen en staten. Pas veel later, vanaf halverwege de 16e eeuw, vond in Europa een volgende doorbraak plaats: de wetenschappelijke revolutie. In deze periode vond een enorme verschuiving plaats in het denken over onszelf, de wereld en onze plek daarin en over wat we weten over hoe we dingen te weten kunnen komen.
In het weekend kreeg ik een email van iemand die me schreef dat hij een boek gelezen had over de oorlog in Joegoslavië. Hij was geraakt door de vreselijke wreedheden die mensen elkaar daar hadden aangedaan en schreef dat hij dacht dat de verklaring voor de wreedheden was dat mensen nu eenmaal continu zoeken naar manieren om elkaar te domineren. Zijn vraag aan mij was: hoe moeten we, gegeven dat mensen zich vaak slecht gedragen, zelfs wanneer het goed met ze gaat, organisaties zo inrichten dat we deze slechtheid kunnen minimaliseren? In eerste instantie reageerde ik vrij kort op zijn vraag:
Zonder dat we dat zelf merken, maken we als mensen voortdurend allerlei waarnemings-, beoordelings- en redeneerfouten. Sinds het begin van de jaren ’70 is er een enorme hoeveelheid onderzoek die dit soort fouten heeft aangetoond. Veel van de technieken en principes in de progressiegerichte aanpak houden rekening met dit soort cognitieve fouten en kunnen worden gezien als tegenmaatregelen tegen deze fouten. Het onderzoek naar cognitieve fouten begon bij Daniel Kahneman en Amos Tversky. Zij toonden aan dat mensen allerlei fouten maken in de manier waarop ze situaties inschatten, informatie verwerken, redeneren en oordelen.
De oudejaarsconference werd verzorgd door Micha Wertheim. Geheel zoals we van hem mochten verwachten, was het complex, verwarrend en verrassend. Aan het eind zong hij het lied “Je weet wat je kwijtraakt, maar niet wat je vindt”. Dit lied resoneert met de tijd waarin we leven, een periode van toenemende verandering en onzekerheid.Lees verder »
Wij gebruiken cookies op onze website om u de meest relevante ervaring te bieden door uw voorkeuren en herhaalbezoeken te onthouden. Door op "Accepteren" te klikken, stemt u in met het gebruik van ALLE cookies.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
Bedankt Judith! (Mede namens Mats, die het ook gelezen heeft en nuttig vindt).