Geloven in progressie is niet hetzelfde als geloven in perfectie

Kort geleden vond er een debat plaats tussen Steven Pinker en Matt Ridley aan de ene kant en Malcolm Gladwell en Alain de Botton aan de andere kant. Het debat ging over de vraag over of de mensheid haar beste dagen nog voor zich heeft of niet. Pinker en Ridley verdedigden de stelling dat wel zo is, Gladwell en de Botton bestreden deze stelling. Je kunt het debat bekijken als je je gratis inschrijft voor de website Munk Debates.

Volgens het publiek in de zaal en op internet (en volgens mij) werd het debat overtuigend gewonnen door Pinker en Ridley die talloze feiten aandroegen over hoe de wereld steeds beter is geworden in ongeveer alle opzichten die je maar zou kunnen bedenken. Gladwell kwam inhoudelijk met tenminste 1 interessant tegenargument. Dit ging over de vraag of we terwijl we progressie aan boeken zijn in de wereld, we niet tegelijkertijd steeds grotere risico’s aan het scheppen zijn. Wat mij betreft werd dit tegenargument overigens goed gepareerd door Ridley en Pinker. Verder stelde Gladwell me zeer teleur door zijn flauwe en spottende manier van debatteren die afleidde van de inhoud. Het doet me vermoeden dat hij zich realiseerde dat hij in dit debat niet genoeg had aan zijn argumenten.

Nog zwakker was de bijdrage van De Botton die in het verkeerde debat terecht leek gekomen. Hij kwam met meerdere drogredenen maar ik wil er hier één uitpikken. Hij verweet Pinker en Ridley dat zij geloven dat we via wetenschap kunnen komen tot een perfecte wereld. Pinker reageerde al door te zeggen: “Volgens mij zit u in het verkeerde debat.” Niets in wat Pinker en Ridley zeiden suggereerde dat zij geloven in de haalbaarheid van een perfecte wereld.

Het is een belangrijk misverstand. Dat je gelooft in het bestaan van progressie en in de mogelijkheid van toekomstige progressie betekent zeker niet dat je gelooft in een perfecte wereld. Het verschil tussen geloven in progressie en geloven in perfectie is groot en belangrijk. In een perfecte wereld bestaan geen problemen en spanningen meer en is progressie niet meer nodig en zelfs niet meer mogelijk. Deze wereld is dus volledig statisch.

Een perfecte wereld is een illusie. Hoe goed onze omstandigheden ook zijn, we kunnen als mensen altijd contrast ervaren tussen dingen die we relatief gewenst en relatief ongewenst vinden. We zullen altijd een streven blijven hebben om ongewenste dingen in ons leven te veranderen. We zullen altijd blijven verlangen naar progressie. Het geloof in een perfecte wereld is een gevaarlijke illusie. Dit geloof brengt met zich mee dat je nooit tevreden kunt zijn over je situatie omdat die nooit perfect zal zijn.

We zullen nooit perfectie bereiken in wat dan ook. Gelukkig hoeft dat ook niet. We kunnen beter mikken op progressie. Die is wel haalbaar. Als we ons realiseren dat progressie altijd mogelijk en nodig zal blijven kunnen we ons altijd blijven inspannen om onze situatie beter te maken.