Dubbelwerkende gespreksinterventies: voorspellend en bestellend

Het is logisch om te denken dat de dingen die we zeggen in een gesprek één functie hebben en niet meer dan één functie. We geven bijvoorbeeld een argument om de juistheid van onze mening te onderbouwen. Of we stellen een vraag om ergens duidelijkheid over te verkrijgen. Maar er zijn ook gespreksinterventies die net iets geraffineerder in elkaar zitten. Deze hebben niet slechts één functie maar twee functies tegelijkertijd. Deze interventies zijn subtiel en kunnen zeer krachtig zijn. Ik zal een paar voorbeelden geven van zulke interventies. [um_loggedin show_lock=yes]

Voorbeeld 1: docent

Janneke valt in als docent in een klas die bekend staat als lastig. In haar eerste les gedragen enkele leerlingen zich luidruchtig en zij doen niet goed mee met de les. Janneke legt de les even stil en vraagt de betreffende leerlingen om rustig mee te doen met de les, zodat zij de stof ook goed kunnen leren. Een andere leerling zegt tegen Janneke: “Stuur ze er gewoon uit, mevrouw!” Janneke antwoordt: “Nee, dat doe ik niet. Als ik lastige leerlingen eruit stuur, leren ze niet wat er van ze verwacht wordt in de les. Dus iedereen blijft gewoon in de les, zodat iedere leerling over een tijdje goed geleerd heeft van er verwacht wordt in deze les.”

Voorbeeld 2: leidinggevende

Emma is leidinggevende van Johan. Ze heeft Johan zojuist duidelijk gemaakt wat ze van hem verwacht in zijn functie, namelijk om zich te houden aan een bepaalde werkprotocol. Johan reageerde eerst wat terughoudend maar in het verloop van het gesprek snapte hij beter wat Emma van hem verwachtte en ook waarom dat belangrijk was. Aan het eind van het gesprek zei Johan dat hij de komende tijd zou proberen om volgens dat protocol te gaan werken. Hierop reageerde Emma als volgt: “Dat vind ik fijn om te horen. Ik zal volgende week even bij je langslopen en dan hoor ik graag van je hoe je het voor elkaar hebt gekregen om volgens het protocol te werken.”

Voorbeeld 3: coach

Wim heeft Astrid gedurende enkele maanden gecoacht. De aanleiding was dat Astrid enkele ernstige fouten had gemaakt in haar werk. De coaching is succesvol geweest. Zowel Astrid als haar leidinggevende vinden dat haar functioneren erg vooruit is gegaan. In de laatste coachingssessie zei Astrid dat haar leidinggevende had verzocht om een evaluatiegesprek over een half jaar om terug te kijken en te beoordelen of Astrid erin geslaagd was om de verbetering in haar functioneren te handhaven en voort te zetten. Wim reageerde: “Wat leuk om te horen. Het komt vaak voor dat ik na afloop van coachingstrajecten niets meer hoor van een coachee. Als we elkaar over een halfjaar nog een keer zien dan kun je me uitleggen hoe het je is gelukt om de verbeteringen in je functioneren te handhaven en voort te zetten. Dat lijkt me heel interessant.”

Voorspellen en bestellen

Heb je de opmerkingen met de dubbelde functies herkend? En heb je herkend wat die dubbele functies zijn? Ik zal het uitleggen. De opmerkingen waar ik het over heb, staan aan het einde van de drie voorbeelden. Deze afsluitende opmerkingen hebben alle drie twee functies tegelijkertijd. Ik noem deze functies voorspellen en bestellen. Als Janneke zegt dat ze iedereen in de les houdt zodat alle leerlingen goed zullen hebben geleerd wat er van ze verwacht wordt, doet ze tegelijk een voorspelling en een bestelling. De voorspelling is dat alle leerlingen het straks geleerd zullen hebben. Tegelijk doet ze als het ware een bestelling: ze maakt duidelijk wat ze verwacht van de leerlingen, dat ze allemaal goed mee leren te doen met de les. (In dit artikel gebruik ik voor het eerst het woord bestellen in relatie tot het duidelijk maken van je verwachting).

Als Emma zegt dat ze over een week bij Johan langs zal lopen om dan te horen hoe hij het voor elkaar gekregen heeft om volgens het protocol te werken doet ze ook een voorspelling en een bestelling. Ze voorspelt dat het hem gelukt zal zijn en ze herhaalt tegelijkertijd dat het de bedoeling is dat hij volgens het protocol gaat werken. Als Wim zegt dat het hem heel interessant lijkt om over een half jaar van Astrid te horen hoe het haar gelukt is om haar functioneren te blijven verbeteren, doet hij hetzelfde. Hij voorspelt dat het haar gelukt zal zijn en bestelt haar uitleg over hoe het haar gelukt is.

Voorspellen en bestellen hebben twee verschillende functies. Voorspellen heeft de functie dat je een positieve verwachting uit richting de andere persoon. Je maakt duidelijk dat hij denkt dat het hem of haar zal lukken. Bestellen heeft een sturende functie. Je maakt duidelijk wat je van de andere persoon verwacht.

Uitnodiging aan de lezer

Ik zou het leuk vinden als je me het laat weten als je je eigen voorbeeld van een dubbelwerkende gespreksinterventie bedenkt.

Meer over progressiegericht werken

[/um_loggedin]