De progressiespiraal

Coert Visser, 2016, Gastcolumn in O&O, Tijdschrift voor Human Resource Development (pdf)

Hierbij nodig ik u uit om na te denken over persoonlijke en professionele ontwikkeling in termen van spiralen en er een experimentje mee te doen. Een spiraal is een positieve feedbacklus, een lus van oorzaak en gevolg die zichzelf versterkt. Een voorbeeld hiervan is een microfoon die dicht bij een luidspreker wordt gehouden. De microfoon pikt dan het geluid van de luidspreker op en stuurt dat steeds opnieuw naar de versterker. Het resultaat is een snerpende hoge toon waarvan het volume uitsluitend begrenst wordt door het vermogen van de versterker.

[um_loggedin show_lock=yes]

Neerwaartse en opwaartse spiralen

In menselijk functioneren treden zulke spiralen ook voortdurend op. Wanneer de consequenties ervan ongewenst zijn, kun je spreken van neerwaartse spiralen; zijn ze gewenst dan kun je spreken van opwaartse spiralen. Hieronder schets ik een voorbeeld dat belangrijk is voor persoonlijke en professionele ontwikkeling. Het onderstaande plaatje bevat twee opwaartse spiralen.

De groeimindset

De bovenste spiraal gaat over de groeimindset. Een groeimindset, het geloof dat je je capaciteiten kunt ontwikkelen, bevordert het aangaan van uitdagingen, het leveren van inspanning en het volhouden bij moeilijkheden. Volgehouden effectieve inspanning op de manier van deliberate practice leidt tot progressie. Progressie, op haar beurt, motiveert weer tot verdere inspanning en versterkt ook de groeimindset zelf. Er is dus sprake van een opwaartse spiraal.

Autonome motivatie

De onderste spiraal gaat over autonome motivatie. Autonome motivatie, een begrip uit de zelfdeterminatietheorie, houdt in dat je doet wat je interessant en belangrijk vindt. Autonome motivatie geeft je energie om je ergens voor in te gaan zetten en te volharden. Onderzoek heeft laten zien dat we nieuwe energie, ideeën en motivatie opdoen terwijl we autonoom gemotiveerd bezig zijn waardoor we onze inspanning gemakkelijker kunnen volhouden. Deze inspanning leidt tot betekenisvolle progressie wat vervolgens de motivatie weer versterkt omdat we nieuwe informatie, uitdagingen en ideeën opdoen.

De statische mindset

Een statische mindset (het geloof dat groei nauwelijks mogelijk is) en gecontroleerde motivatie (dingen doen vanuit een gevoel van druk) leiden daarentegen tot neerwaartse spiralen. Dat werkt als volgt. Een statische mindset vormt een drempel om te komen tot inspanning en daarmee een belemmering om progressie te boeken. Het gebrek aan progressie bekrachtigt je statische mindset (“Zie je wel? Ik kom toch niet vooruit!”). Daarnaast gaat het werken in een statische mindset gepaard met negatieve gevoelens en percepties die betekenisvolle progressie ondermijnen en zelfs leiden tot achteruitgang.

Gecontroleerde motivatie

Met gecontroleerde motivatie is iets vergelijkbaars aan de hand. Gecontroleerde motivatie zet je wèl in beweging maar leidt niet tot effectieve inspanning omdat je concentratie op en je betrokkenheid bij je taak beperkt zijn. De inspanning kost veel energie en is aversief. Als er al progressie bereikt wordt dan wordt deze niet als betekenisvol ervaren waardoor je motivatie verder ondermijnd wordt. De kans is zelfs reëel dat er achteruitgang ontstaat doordat gecontroleerde motivatie ineffectieve werkstrategieën in de hand werkt, die vaak gepaard gaan met onethisch gedrag.

Zelfversterking

Waarom is dit alles belangrijk? Denken in termen van spiralen is vooral belangrijk vanwege het principe van zelfversterking. Een opwaartste spiraal, zoals de spiraal die ik beschreef, is wenselijk en niet zo moeilijk te bereiken. Ieder stapje dat je zet, brengt namelijk zelfversterking op gang waardoor het steeds iets gemakkelijker wordt om verder te gaan.

Progressiespiraal opstarten kan overal

Het plaatje geeft al aan hoe je de hierboven beschreven progressiespiraal kunt opstarten. Het maakt weinig uit waar je begint. Je kunt je iets meer verdiepen in de groeimindset en je daardoor meer realiseren dat je je capaciteiten kunt veranderen. Je kunt je iets meer richten op dingen die je interessant en belangrijk vindt en zo je autonome motivatie vergroten. Je kunt iets doelgerichter gaan oefenen en daardoor sneller vooruitkomen. Je kunt je progressie iets meer gaan monitoren en daardoor gemotiveerder raken. Ieder van deze stapjes kan een opwaartse spiraal opwekken.

Probeert u het eens uit en kijk wat u eraan heeft. Werkt het, bedenk dan eens hoe u als professional deze principes in uw organisatie kunt benutten.

[/um_loggedin]