De negativiteitsbias beïnvloedt hoe contact tussen groepen vooroordelen en ideeën over andere groepen versterkt Hier is al lang onderzoek naar gedaan door psychologen. Eerder onderzoek suggereert dat positief intergroepscontact vooroordelen kan verminderen. Een recente meta-analyse van Paolini et al. (2024) wijst echter op een complexer beeld. Dit geldt vooral wanneer mensen zelf kunnen kiezen of ze contact hebben met anderen. Hieronder bespreek ik deze meta-analyse. De onderzoekers hebben gekeken naar de rol van negatieve en positieve ervaringen in intergroepscontact. Ook keken ze naar de invloed van zelfselectie en de impact van negativiteitsbias.

Verminderen face-to-face interacties vooroordelen?

Het onderzoek werd uitgevoerd tegen de achtergrond van zeventig jaar studie naar de effecten van intergroepscontact. Historisch gezien hebben psychologen vastgesteld dat face-to-face interacties tussen leden van verschillende sociale groepen vooroordelen kunnen verminderen en sociale cohesie kunnen bevorderen.

De realiteit van zulke contacten is echter vaak gekenmerkt door zelfselectie, waarbij individuen de neiging hebben om contact met de “outgroep” te vermijden. Dit leidt tot een fundamentele vraag: hoe beïnvloeden negatieve en positieve ervaringen, in combinatie met de mogelijkheid tot zelfselectie, intergroepscontact en de daaruit voortvloeiende houdingen?

Methode van onderzoek

De onderzoekers voerden een meta-analyse uit waarbij ze gegevens uit 238 onafhankelijke studies analyseerden, waarbij in totaal 15.298 deelnemers betrokken waren. Deze studies omvatten verschillende designs, variërend van experimentele opzetten tot longitudinale en cross-sectionele studies.

De analyse richtte zich specifiek op het effect van contactvalentie (positief, ambivalent, negatief of onduidelijk contact), de rol van zelfselectie, en de invloed van negativiteitsbias. Zelfselectie werd onderzocht aan de hand van verschillende indicatoren, zoals de mogelijkheid om deel te nemen aan of zich terug te trekken uit het onderzoek, en de motivatie om al dan niet aan contact deel te nemen.

Resultaten van de meta-analyse

De resultaten lieten het volgende zien:

• Zelfselectie had een grote invloed op de uitkomsten van intergroepscontact. Wanneer mensen zelf konden kiezen of ze contact wilden, beïnvloedde dit sterk hoe het contact verliep en welke effecten het had op hun vooroordelen.
• Positief contact leidde tot een afname van vooroordelen, vooral wanneer mensen zelf konden kiezen om deel te nemen.
• Het negatieve effect van negatieve ervaringen was echter veel sterker dan het positieve effect van positieve ervaringen.
• Deze negativiteitsbias was vooral merkbaar wanneer mensen zelf konden kiezen of ze contact wilden.
• Zelfs ambivalente of neutrale contacten werden soms negatief geïnterpreteerd wanneer mensen de vrijheid hadden om hun deelname te kiezen.
• Dit effect was het sterkst in situaties waar grote verschillen waren in sociale status of economische omstandigheden tussen de groepen.

Implicaties

De resultaten van deze meta-analyse zijn belangrijk voor interventies die gericht zijn op het verbeteren van relaties tussen groepen. Positief intergroepscontact kan vooroordelen verminderen, vooral wanneer mensen zelf kiezen om contact te hebben. Zelfselectie kan er echter voor zorgen dat alleen degenen met al positieve gevoelens contact aangaan, wat het effect beperkt. Negatieve ervaringen versterken vooroordelen, vooral door negativiteitsbias, en dit effect is sterker wanneer mensen zelf kunnen kiezen of ze contact willen.

Beleidsmakers en ontwerpers van interventies moeten daarom rekening houden met de omstandigheden waaronder contact plaatsvindt en ervoor zorgen dat er geen ruimte is voor zelfselectie die tot vermijding of versterking van negatieve houdingen leidt. Het adresseren van de negativiteitsbias kan hierbij een sleutelrol spelen om de positieve effecten van intergroepscontact te maximaliseren en de negatieve gevolgen te minimaliseren.