Van oudsher hebben filosofen zich al verdiept in wijsheid. Maar binnen de psychologie heeft dit onderwerp tot voor kort relatief weinig aandacht gekregen, zeker vergeleken met een onderwerp als intelligentie. Maar de laatste jaren komt daar verandering in. Er is meer consensus ontstaan over wat we bedoelen met wijsheid, in welke mate het voorkomt bij mensen en waar het mee correleert. Grossmann & Brienza (2018) beschrijven in een nieuw artikel hoe wijsheid een unieke bijdrage kan leveren aan het oplossen van complexe vraagstukken van onze tijd. Lees verder »

Intellectuele bescheidenheid is een psychologisch construct dat de laatste jaren meer in de belangstelling is komen te staan. Een van de redenen daarvoor is dat intellectuele bescheidenheid een aspect blijkt te zijn van wijs redeneren, een onderwerp waarnaar de laatste jaren veel onderzoek is gedaan. Een nieuwe publicatie beschrijft onderzoek naar de relatie tussen intellectuele bescheidenheid en het verwerven van nieuwe kennis. 

Lees verder »

Op deze website en in mijn trainingen ben ik voortdurend bezig met het delen van kennis. Hierdoor zou de indruk kunnen ontstaan dat ik best wat weet. En op sommige momenten ben ik zelf ook bijna geneigd dat te denken. Dit zijn van die momenten dat ik net iets bijzonder interessants heb gelezen of iets heb geschreven waar ik enthousiast over ben. Of van die momenten waarop ik het gevoel heb dat ik een cursist of cliënt heb kunnen helpen, mede op basis van mijn kennis. Maar tegenover deze momenten staan minstens zoveel momenten waarin ik me realiseer hoe beperkt mijn kennis en vaardigheden zijn.

Lees verder »

Voor de oplossing van veel problemen die we van dag tot dag tegenkomen zijn kennis en intelligentie niet voldoende. Voor die problemen lijkt de toepassing van wijsheid nuttiger te zijn. Veel van de problemen die wij tegenkomen in het dagelijkse leven zijn namelijk te slecht gestructureerd om simpelweg via de toepassing of intelligentie opgelost te kunnen worden (zie ook). In dit artikel leg ik uit waarom dat zo is. Ook reik ik een aantal praktische tips aan die je kunt gebruiken als je zelf op een wijze manier wilt omgaan met complexe probleemsituaties in jouw leven.

Lees verder »

Het is een groot voordeel om in complexe situaties, zoals interpersoonlijke conflicten, wijs te kunnen handelen. Nu is bekend dat complexe situaties, waarin tegenstrijdige belangen en standpunten spelen, sterke emoties kunnen oproepen. Dit roept de vraag op welke rol emoties spelen bij de totstandkoming van wijs handelen. Is het zo dat emoties rationaliteit in de weg staan en dat je emoties dus het beste kunt proberen te verminderen? Of kunnen emoties juist behulpzaam zijn in het komen tot wijs gedrag? En zo ja, hoe dan? 

Lees verder »

In dit artikel beschrijf ik het werk van Igor Grossmann en zijn collega’s over het belang van wijs redeneren. Wijs redeneren heeft nog relatief weinig aandacht gehad in onderwijs en wetenschap maar het lijkt verstandig dit meer te gaan doen. Wijs redeneren is goed aan te leren en hangt samen met verschillende wenselijke uitkomsten zoals sociaal gedrag, welbevinden en genuanceerd denken. Het lijkt essentieel te zijn voor goed leiderschap en het kan helpen om complexe vraagstukken op te lossen en polarisatie tegen te gaan. Daarom lijkt het een goed idee om in onderwijs aandacht te besteden aan de ontwikkeling van wijsheid. Maar ook in organisaties kunnen we dingen doen om wijsheid te bevorderen. Een aanpak die hierbij goed kan werken, is progressiegerichte intervisie. Lees verder »

Zowel in de psychologie als binnen westerse maatschappijen is relatief veel belang toegekend aan intelligentie. Twee Canadese psychologen hebben gewezen op het belang van andere aspecten van ons cognitieve functioneren die in hun ogen minsten zo belangrijk zijn en ten onrechte minder aandacht hebben gekregen. De ene is Keith Stanovich die er voor pleit om veel meer aandacht te hebben voor rationaliteit. De andere is Igor Grossman die wijst op het grote belang van wijs redeneren. In twee nieuwe artikelen die hij samen met collega’s schreef, legt hij uit wat wijs redeneren inhoudt, waarom het zo belangrijk is en hoe we het kunnen onderwijzen. Lees verder »

Wijsheid kun je definiëren als het verstandig omgaan met complexe levenssituaties, situaties waarin sprake is van ambiguïteit, meerdere gezichtspunten, verschillende belangen, verschillende korte- en langetermijneffecten en voortdurende verandering (zie hier). Wijsheid komt vooral neer op het onderkennen van onzekerheid, het relativeren van je eigen perspectief en het oog hebben voor het perspectief van anderen. Wijsheid is belangrijk. Het hangt niet samen met intelligentie maar wel met welbevinden en het hebben van goede sociale relaties. Justin Brienza en Igor Grossmann (2017) laten in een nieuw onderzoek een interessante relatie zien tussen wijsheid en sociale klasse. Lees verder »

Een nieuw artikel van Leary et al. (2017) onderzoekt het psychologische construct van intellectuele bescheidenheid (Intellectual Humility; IH), de mate waarin mensen onderkennen dat hun denkbeelden en overtuigingen verkeerd zouden kunnen zijn. Voor dit doel maakten zij in vier studies gebruik van een nieuwe Intellectual Humility (IH) schaal.

Studie 1 bevestigde de construct validiteit van de IH schaal en liet de relaties tussen intellectuele bescheidenheid en verschillende andere psychologische constructen zien. Positieve correlaties werden gevonden met openheid, epistemische nieuwsgierigheid, intolerantie voor ambiguïteit en eigengereidheid. IH was niet gecorreleerd met narcisme en sociale eigenrichting. Lees verder »

Iedereen kan weleens in een conflictsituatie terechtkomen. Ineffectief handelen in een conflictsituatie kan de relatie in gevaar brengen. Voorbeelden van handelen die vaak niet goed werken in conflictsituaties is: uiten van je negatieve emoties, je vijandig uiten, wraak nemen en de ander beschuldigen. Meer effectieve reacties zijn bijvoorbeeld: je emoties beheersen, vergevend zijn, de schuld op je nemen en de kwestie van een afstandje bekijken. Maar in het vuur van de strijd is vaak lastig om meteen een effectieve manier van reageren te bedenken. Een nieuw onderzoek wijst op een effectieve manier om hier mee om te gaan. Lees verder »

Zijn mensen met sterke verstandelijke vermogens gelukkiger? Onderzoek dat in het verleden naar deze vraag is gedaan, leidde niet tot een eenduidig antwoord op deze vraag. Lees verder »

Igor Grossman en Ethan Kross (2014) lieten zien dat mensen, door met afstand te kijken naar hun eigen problemen, vanuit een derdepersoonsperspectief, kunnen komen tot komen tot wijzere oordelen (lees meer over dat onderzoek). Een nieuw onderzoek van Grossman et al. (2016) richt zich op de vraag hoe stabiel of veranderlijk wijsheid in alledaagse situaties is. De onderzoekers voerden een dagboekonderzoek uit bij 152 mensen naar Wijs Redeneren (WR) door mensen dagelijks gedurende 9 maanden te laten reflecteren op problemen die zij de vorige dag hadden meegemaakt. De onderzoekers keken daarbij naar drie facetten van wijsheid: intellectuele bescheidenheid, zelftranscendentie (met afstand naar je eigen situatie kunnen kijken) en rekening kunnen houden met het perspectief van anderen/compromissen kunnen sluiten.Lees verder »

Door met afstand te kijken naar je eigen problemen, vanuit een derdepersoonsperspectief, kun je komen tot wijzere oordelen.

Een krachtig hulpmiddel voor het bereiken van progressie in veel situaties is de techniek van perspectiefwisselingen. Hiermee bedoel ik het kijken vanuit een derde persoonsperspectief naar de situatie. In progressiegericht coachen gebruiken we dit principe door perspectiefwisselingsvragen te stellen. Een voorbeeld van zo’n vraag is: “Waaraan zouden anderen over een tijdje kunnen merken dat je situatie beter is geworden?” In dit artikel beschrijf ik bewijs voor het motiverende effect van het visualiseren van een dergelijk derde-persoonsperspectief. In dit artikel beschrijf ik hoe je perspectiefwisselingen kunt benutten om moeilijke gesprekken voor te bereiden. Een nieuw onderzoek laat zien dat het vaak gemakkelijker is om te komen tot wijze beslissingen wanneer mensen een derde-persoonsperspectief innemen.Lees verder »

Hoop zonder kritisch denken leidt tot naïviteit en kritisch denken zonder hoop leidt tot cynisme. Om te overleven hebben we beide tegelijk nodig.Lees verder »