Leven we inmiddels in een rechtvaardige maatschappij waarin we allemaal gelijke kansen hebben? Behoren discriminatie op grond van geslacht, etniciteit, sekse, seksuele geaardheid, handicap, leeftijd, etc., nu definitief tot het verleden? Zijn individuen die discriminatie in onze maatschappij aan de orde proberen te stellen daarom slechts zeurpieten, aanstellers of aandachtszoekers? Of hebben zij wel degelijk een punt en zijn mensen die het bestaan van discriminatie ontkennen juist glasharde leugenaars? Kaidi Wu & David Dunning (2020) hebben een artikel geschreven dat behulpzaam kan zijn in het denken over deze vragen. Ze hebben het over een speciaal soort cognitieve blinde vlek. Zij betogen in hun artikel dat leden van sociaal dominante groepen zich weinig bewust zijn van de sociale privileges die ze hebben. Lees verder »

Een recente publicatie van Walton & Brady (2019) beschrijft 5 principes voor het reframen van negatieve gebeurtenissen. Deze principes kunnen toegepast worden door de persoon die een negatieve gebeurtenis heeft meegemaakt. Maar ook door anderen zoals, ouders, leraren, artsen, managers, enzovoorts. Lees verder »

In een nieuw artikel schrijven Walton & Yeager (2019) over het belang van psychologische affordanties voor het welslagen van psychologische interventies. Psychologische affordanties zijn kenmerken van een sociale omgeving (bijvoorbeeld een school of een werkomgeving) die het mogelijk maken voor het individu (of toestemming geven aan het  individu) om te denken op de manier die de psychologische interventie heeft aangeboden. Hieronder leg ik uit wat Walton & Yeager hiermee bedoelen en waarom aandacht voor psychologische affordanties een belangrijke manier is om de psychologie te kunnen begrijpen, toepassen en ontwikkelen. Lees verder »

Een bekende psychologische theorie is de theory of planned behavior (TPB; Ajzen, 1991, 2012). Deze theorie helpt om menselijk gedrag te kunnen voorspellen, begrijpen en beïnvloeden. Veel onderzoek heeft de effectiviteit van interventies gebaseerd op de TPG laten zien (zie onder andere Steinmetz ea, 2016). Een beperking van TPB is echter dat deze te weinig aandacht heeft voor de doelen van individuen. Om deze beperking op te heffen en daarmee de toepasbaarheid van de TPB te verbreden integreren Ajzen & Kruglanski (2019) in een nieuw artikel de TPB met een theorie over doelen, de goal systems theory (GST). Lees verder »

Een nieuw artikel van Bryan, Yeager & O’Brien (2019) werpt een heel nieuw licht op de replicatiecrisis in de psychologie. Een beeld dat hier en daar is opgerezen van originele auteurs als prutsende sjoemelaars en van repliceerders als heilige verdedigers van de wetenschappelijke moraal moet worden herzien. Repliceerders permitteren zich vaak te veel vrijheden, zowel in de opzet van hun onderzoeken als in de manier waarop ze data analyseren. Lees verder »

De confirmation bias (bevestigingsfout) is één van de bekendste cognitieve fouten die we maken. Het is onze neiging om informatie die onze eerdere overtuigingen bevestigt eerder te zien en zwaarder te wegen dan andere informatie. In dit artikel kun je meer lezen over wat we weten over deze fout. Hoe komt hij tot stand en hoe vindt hij plaats? En welke effecten heeft hij op hoe we met elkaar omgaan en of we wel of niet progressie boeken? Lees verder »

In sociale interacties communiceren we vooral via woorden en gezichtsuitdrukkingen. Deze woorden en gezichtsuitdrukkingen kunnen een positieve of negatieve emotionele lading (valentie) hebben. De emotionele valentie van woorden en gezichtsuitdrukkingen kan een effect hebben op hoe we de informatie in de sociale interactie verwerken. Verwerken we negatieve woorden en gezichtsuitdrukkingen beter en sneller? Of is het juist omgekeerd en hebben positieve woorden en gezichtsuitdrukkingen een voordeel? Of is er een verschil in hoe we reageren op woorden en gezichtsuitdrukkingen? En is het antwoord op dit soort vragen afhankelijk van je leeftijd? Kauschke et al. (2019) beantwoorden deze vragen in een nieuw reviewartikel (pdf). Lees verder »

Het reactance effect (Brehm, 1966) is het verschijnsel dat we geneigd zijn defensief te reageren als we het gevoel hebben dat iemand anders onze vrijheid van denken of doen probeert in te perken. Reactance kan optreden als iemand op ons in zit te praten of ons onder druk zet. Het gaat gepaard met een gevoel van boosheid en kan zich uiten in de vorm van een boze reactie. Ook kan het ertoe leiden dat we juist het tegenovergestelde gaan doen van wat de ander wil dat we doen. Ma et al. (2019) hebben onderzocht of reactance sterker optreedt bij gedragscontrole of bij gedachtencontrole. Lees verder »

Vaak lukt het ons niet om te functioneren of presteren zoals van ons verwacht wordt. Als mensen niet goed functioneren is onze reflex vaak om hen advies te geven. Maar het geven van advies is vaak minder effectief dan we zouden denken (lees meer). In een nieuw onderzoek van Eskreis-Winkler et al. (2019) wordt een interessante omdraaiing toegepast. Deze onderzoekers onderzochten het effect van het geven van advies op de adviesgever zelf. Lees verder »

Op welke manier informatie over een onderwerp gepresenteerd wordt heeft invloed op onze houding en beslissingen ten aanzien van het onderwerp. In de psychologie heet een dergelijk verschijnsel een framing effect. Naar zulke framing effecten is veel onderzoek gedaan. Ook is er nu steeds meer onderzoek naar de effecten van reframing. Bij reframing verandert de frame van positief naar negatief of andersom. Hieronder bespreek ik deze effecten en ook hoe zij samenhangen met de negativiteitsbias en met leeftijd. Lees verder »

Sinds een jaar of acht is er een discussie ontstaan over de betrouwbaarheid van bevindingen van psychologisch wetenschappelijk onderzoek. Een groot project liet zien dat van 100 in onderzoek gevonden effecten slechts ongeveer een derde werd gerepliceerd (Open Science Collaboration, 2015). Binnen de psychologie wordt hard gewerkt om onderzoeksmethoden te verbeteren en te komen tot meer betrouwbare bevindingen (zie hier en hier). Een nieuw artikel van Yeager et al. (2019) beschrijft replicatieonderzoek naar 7 veel onderzochte en invloedrijke psychologische verschijnselen. Hieronder kun een beknopte samenvatting lezen van dat onderzoek.Lees verder »

Rosy retrospection bias (RRB; de rooskleurige-terugblikbias) is een cognitieve bias die inhoudt dat we ons ons verleden iets te positief herinneren. We kijken, met andere woorden, door een roze bril naar gebeurtenissen in ons verleden. De observatie dat deze bias bestaat, is al oud. De oude Romeinen kenden het gezegde: “memoria praeteritorum bonorum”, wat betekent: “Het verleden wordt altijd goed herinnerd”. Maar ook in een nostalgisch Nederlands liedje als Het dorp herken je de RRB terug. Lees verder »

Een nieuwe meta-analyse naar de effectiviteit van positieve-psychologie-interventies komt tot minder positieve resultaten dan eerdere meta-analyses.Lees verder »

Regelmatig kunnen we lezen over onethisch gedag binnen organisaties. Wat weten we over hoe onethisch gedrag tot stand komt en hoe het te voorkomen is? Een interessante invalshoek om hier meer over te weten te komen is door te kijken naar hoe binnen organisaties doelen worden gesteld. Wat is de relatie tussen deze doelen en onethisch gedrag? Recent onderzoek leidt tot enkele bruikbare inzichten. Lees verder »

Een interessante cognitieve fout is de zero-sum bias. Dit is de neiging om situaties te snel te zien als zero-sum. Zero-sum situaties zijn situaties waarin de winst van de ene persoon altijd gepaard gaat het verlies van de andere (lees meer). Er bestaan natuurlijk echt zero-sum situaties. Dit zijn situaties waarin er sprake is van schaarste. Als er 3 sollicitanten zijn voor 1 functie dan betekent inderdaad de winst van de ene persoon het verlies van de 2 andere personen. Maar de zero-sum bias betekent dat we de neiging hebben om situaties als zero-sum te interpreteren terwijl ze dat niet zijn. Lees verder »