Hieronder presenteer ik een lijst van cognitieve fouten, heuristieken en effecten waar we allemaal in zekere mate behept zijn met daarbij een compacte uitleg (lees ook dit, dit en dit). Ik gebruik vooral de Engelse termen omdat deze het vaakst gebruikt worden, ook in Nederlandstalige literatuur. Het kennen van deze fouten en heuristieken kan ons helpen om onszelf en anderen beter te begrijpen, om minder slachtoffer te worden door toedoen van deze fouten en neigingen en om een realistischere kijk op de werkelijkheid te ontwikkelen (lees ook dit, dit en dit). Lees verder »

De wetenschap psychologie bevindt zich in een turbulente fase, vele spreken zelfs van een crisis. De vraag die centraal staat is hoe robuust bevindingen in onderzoek door psychologen zijn en hoezeer ze vertrouwd kunnen worden. De laatste jaren is er veel geschreven over verschillende aspecten aan dit probleem en ik heb er zelf meerdere keren naar verwezen op deze site. Hier zijn enkele van mijn eerdere artikelen: (1) Welke effecten uit primingonderzoek zijn echt en welke niet?, (2) Wetenschap verbeteren, (3) Het oplossen van het replicatieprobleem in de sociale wetenschap, (4) Robert Biswas Dieners kritische reflectie op de positieve psychologie, (5) Onderzoeksbevindingen omtrent ‘Powerposes’ van Amy Cuddy twijfelachtig, en (6) Het doek valt voor ego-depletie.Lees verder »

Vorig jaar schreef ik al dat het bestaan van het ego-depletie twijfelachtig is (hier) en dat concept gebaseerd is op een simplistische manier van denken over psychologie (hier). Nu lijkt het doek voor het concept ego-depletie definitief te vallen. Daniel Enger beschrijft in een artikel in Slate hoe het concept stap voor stap van zijn voetstuk is gevallen.Lees verder »

K. Anders Ericsson is een Zweedse psycholoog die hoogleraar is aan de Amerikaanse Florida State University. In het begin van zijn carrière werkte hij onder andere samen met de vermaarde Nobelprijswinnaar Herbert Simon. Inmiddels wordt hij algemeen erkend als de belangrijkste onderzoeker ter wereld op het gebied van expertise-ontwikkeling. Hij heeft, met zijn collega’s, veel onderzoek gedaan naar hoe toppresteerders uit verschillende gebieden het voor elkaar hebben gekregen om de top te bereiken. Tot nu heeft Ericsson alleen wetenschappelijke publicaties geschreven. Maar binnenkort verschijnt een populair wetenschappelijk boek over zijn werk dat hij samen schreef met Robert Pool: Peak: Secrets from the New Science of Expertise. Ik kreeg gelegenheid het boek al te lezen en kan het van harte aanbevelen. Ook mocht ik onderstaand interview, gehouden door de Canadese Tricia van der Grient, vertalen uit het Engels.
Lees verder »

Oprah: “What was for you the flaw or flaws that made you willing to risk it all?”

Lance Armstrong: “I think this just ruthless desire to win. Win at all costs, truly.”

Lees verder »

Door Coert Visser (2006)

Carol Dweck is hoogleraar Psychologie aan de Stanford universiteit. Ze is één van de topexperts in het veld van menselijke motivatie en intelligentie en door de jaren heen heeft ze een veel theorievorming en onderzoek tot stand gebracht. Dit jaar heeft ze het opmerkelijke boek Mindset: The New Psychology of Success uitgebracht. Het boek is een waar juweeltje, niet alleen vanwege de helderheid van schrijven en de overzichtelijke structuur maar bovenal door de belangrijke en bruikbare boodschap. Deze boodschap is dat de manier waarop je je eigen intelligentie ziet in hoge mate bepaalt hoe deze zich zal ontwikkelen. In dit interview vraag ik Carol Dweck over het boek en over wat de praktische implicaties van haar werk zijn voor managers.Lees verder »

Stereotypering kan allerlei schadelijke gevolgen hebben. In dit artikel kun je lezen dat mensen op wie een stereotypering betrekking heeft, in hun functioneren belemmerd kunnen worden door de stereotypering. Ook kun je in het artikel lezen dat stereotypering een eerlijke en goede beoordeling en behandeling van gestereotypeerde individuen kan ondermijnen. In dit artikel kun je lezen dat stereotypering de manier van denken van mensen al op zeer jonge leeftijd kunnen beïnvloeden, vaak zelfs zonder dat zij zich hier zelf bewust van zijn. In dit artikel kun je lezen dat niet alleen negatieve maar ook positieve stereotyperingen presteren kunnen ondermijnen.Lees verder »

Over de positieve psychologie heb ik me al enkele malen kritisch uitgelaten (zie onder andere hier en hier). Kort samengevat was en is mijn indruk (1) dat de positieve psychologie teveel nadruk legt op individuele factoren die gedrag bepalen en te weinig op situationele factoren, (2) dat de positieve psychologie teveel belang toekent aan geluk als criterium, (3) dat de positieve psychologie in het bijzonder teveel nadruk legt op sterktes en deugden als oorzaken van goed functioneren, en (4) dat commercie en wetenschap soms te sterk met elkaar verweven lijken te zijn.Lees verder »

We kunnen ons eigen oordeel over onze eigen kennis niet altijd goed vertrouwen. In bepaalde opzichten overschatten we onze eigen kennis systematisch. In andere opzichten onderschatten we onze eigen kennis systematisch. Wat je weet en wat je weet over wat je weet zijn twee verschillende dingen. In dit artikel probeer ik duidelijkheid te scheppen over dit verwarrende onderwerp. Lees verder »

Deze week kwam ik een artikel tegen over de vraag of menselijke moraliteit een (bij)produkt van de evolutie is. Charles Darwin was de eerste die dit idee uitwerkte in zijn boek The descent of man. Michael Tomasello van het Max Planck in Leipzig heeft nu ook een boek geschreven over dit thema: A Natural History of Human Morality. In dit boek stelt hij dat de moraliteit van mensen, die uniek is onder dieren, een consequentie is van onze neiging om samen te werken op manieren zoals andere primaten dat niet doen.Lees verder »

Hoe kan het zijn dat we soms vasthouden aan bepaalde overtuigingen waarvan we kunnen weten, en misschien diep van binnen ook wel echt weten, dat ze niet waar zijn? Denk aan dingen als magisch denken en bijgeloof en aan opvattingen die logisch gezien niet waar kunnen zijn en dingen bewezen onwaar zijn. In een nieuw artikel, Believing What We Do Not Believe: Acquiescence to Superstitious Beliefs and Other Powerful Intuitions, belicht Jane Risen deze vraag vanuit het perspectief van dual process modellen zoals het model van Daniel Kahneman (2011). Kahneman onderscheid systeem 1 denken en systeem 2 denken.Lees verder »

Omdat overtuigingen zoveel invloed hebben in ons leven is het belangrijk om onze overtuigingen goed te evalueren en blijven ontwikkelen. Overtuigingen zijn veranderbaar. We kunnen erachter komen dat een denkbeeld dat we vroeger hadden onjuist is of belemmerend werkt in ons leven. Maar het veranderen van onze overtuigingen is niet altijd gemakkelijk. Dat komt doordat we als mensen een paar obstakels hebben die het ontwikkelen van onze overtuigingen kunnen bemoeilijken. Ik wil er vier belangrijke noemen.Lees verder »

Kortgeleden bekritiseerde ik een artikel van Alfie Kohn waarin hij Carol Dweck bekritiseerde. Of Kohn de groeimindset niet goed begrijpt en niet goed op de hoogte is van onderzoek, of bewust misleidt, weet ik niet. Maar wat hij zegt, klopt niet. Ik wil één kritiekpunt van hem hier even apart onder de aandacht brengen omdat het essentieel is. Kohn suggereert dat het stimuleren van een groeimindset individuen impliciet de boodschap geeft dat we de condities waar we mee geconfronteerd worden gewoon maar moeten leren accepteren en ons eraan moeten aanpassen, en ze moeten zien als een uitdaging die we moeten overwinnen, in plaats van ze te veranderen. Ik zal uitleggen waarom dit niet klopt.Lees verder »

Onze overtuigingen over onszelf kunnen een sterke invloed hebben op hoe we ons gedragen en op hoe goed het met ons gaat. Van onze overtuigingen over onszelf zijn we ons niet altijd bewust. Er bestaan wat we noemen impliciete zelfovertuigingen. Een voorbeeld van zo’n impliciete zelfovertuiging kan zijn: ‘ik ben geen wiskundepersoon’ of ‘wiskunde is niets voor mij’. Onderzoekers Cvencek et al. (2015) van de universiteit van Washington kwamen er in een onderzoek bij 299 lagere schoolleerlingen uit Singapore achter dat deze jonge kinderen vaak al onbewuste gedachten hebben over of zij wel of niet een ‘wiskundepersoon’ zijn.Lees verder »

Eerder schreef ik al enkele artikelen over wilskracht.

In Geloven in de ‘onuitputtelijkheid’ van wilskracht werkt beschreef ik onderzoek van Job et al (2010). In dat onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen twee manieren van denken over wilskracht. De ene manier ziet wilskracht als gelimiteerd, beperkt aanwezig; de andere ziet wilskracht als ongelimiteerd. Job et al lieten met hun onderzoek zien dat studenten met een ongelimiteerde wilskracht theorie zichzelf beter konden reguleren en betere resultaten haalden ook onder druk. Lees verder »