Ideeën in de psychologie kunnen soms behoorlijk op gespannen voet staan met onze intuïties. Een voorbeeld hiervan kun je vinden in een nieuw boek, Against Empathy: The Case for Rational Compassion, geschreven door Paul Bloom, psycholoog werkzaam bij Yale University. Veel mensen zien empathie als een belangrijke basis voor het goede in de wereld en het gebrek aan empathie als belangrijke oorzaak van veel slechts in de wereld. Ook leiders als Barack Obama en wetenschappers als George Lakoff en Simon Baron-Cohen zien empathie als iets waar we als mensen niet genoeg van kunnen hebben. Bloom ziet het anders. Lees verder »
Je zou denken dat mensen alleen overtuigingen aanhangen op grond van hun waarheidsgehalte maar dat is niet het geval. Mensen hebben natuurlijk inderdaad vaak overtuigingen omdat ze denken dat die waar zijn maar er zijn ook andere redenen mogelijk voor het hebben van overtuigingen. Die redenen kunnen te maken hebben met verschillende soorten psychologische of sociale doelen die zij hebben. Enkele voorbeelden hiervan zijn: de wereld als ordelijk of betekenisvol of veilig kunnen zien, de eigen groep (met dezelfde overtuigingen) als moreel goed kunnen zien en het gevoel kunnen hebben bij deze groep te horen en invloed op of macht over andere mensen kunnen hebben.
Zoals je waarschijnlijk al hebt gelezen, is er binnen de psychologie veel ophef over de geldigheid van eerder gevonden uitkomsten van onderzoek. Hoewel sommige wetenschappers wat defensief reageerden op deze ophef, zijn anderen serieus bezig met het verbeteren van de kwaliteit van de psychologische wetenschap. Ik noem hieronder drie voorbeelden van hoe ze daarmee bezig zijn. Lees verder »
Er is een nieuw boek verschenen van James Flynn. Deze onderzoeker is naamgever van het Flynn effect, het verschijnsel van gestage groei van gemiddelde IQ testscores over generaties. Dit effect wordt waargenomen in de meeste delen van de wereld hoewel in verschillende mates. In zijn nieuwe boek bewijst Flynn dat gezinsomgeving een significant voordeel of nadeel kan hebben op intelligentie. Hij wijst op de belangrijke rol van menselijke autonomie. Door omgevingen te kiezen die cognitief stimulerend zijn en uitdagend kunnen we ons cognitief functioneren verhogen, ook als volwassenen. Lees verder »
Hieronder presenteer ik een lijst van enkele bekende cognitieve fouten, heuristieken en effecten waar we allemaal in zekere mate behept zijn met daarbij een compacte uitleg (lees ook dit, dit en dit). Ik gebruik vooral de Engelse termen omdat deze het vaakst gebruikt worden, ook in Nederlandstalige literatuur. Het kennen van deze fouten en heuristieken kan ons helpen om onszelf en anderen beter te begrijpen, om minder slachtoffer te worden door toedoen van deze fouten en neigingen en om een realistischere kijk op de werkelijkheid te ontwikkelen (lees ook dit, dit en dit). Lees verder »
Vorig jaar schreef ik al dat het bestaan van het ego-depletie twijfelachtig is (hier) en dat concept gebaseerd is op een simplistische manier van denken over psychologie (hier). Nu lijkt het doek voor het concept ego-depletie definitief te vallen. Daniel Enger beschrijft in een artikel in Slate hoe het concept stap voor stap van zijn voetstuk is gevallen.Lees verder »
K. Anders Ericsson is een Zweedse psycholoog die hoogleraar is aan de Amerikaanse Florida State University. In het begin van zijn carrière werkte hij onder andere samen met de vermaarde Nobelprijswinnaar Herbert Simon. Inmiddels wordt hij algemeen erkend als de belangrijkste onderzoeker ter wereld op het gebied van expertise-ontwikkeling. Hij heeft, met zijn collega’s, veel onderzoek gedaan naar hoe toppresteerders uit verschillende gebieden het voor elkaar hebben gekregen om de top te bereiken. Tot nu heeft Ericsson alleen wetenschappelijke publicaties geschreven. Maar binnenkort verschijnt een populair wetenschappelijk boek over zijn werk dat hij samen schreef met Robert Pool: Peak: Secrets from the New Science of Expertise. Ik kreeg gelegenheid het boek al te lezen en kan het van harte aanbevelen. Ook mocht ik onderstaand interview, gehouden door de Canadese Tricia van der Grient, vertalen uit het Engels.
Carol Dweck is hoogleraar Psychologie aan de Stanford universiteit. Ze is één van de topexperts in het veld van menselijke motivatie en intelligentie en door de jaren heen heeft ze een veel theorievorming en onderzoek tot stand gebracht. Dit jaar heeft ze het opmerkelijke boek Mindset: The New Psychology of Success uitgebracht. Het boek is een waar juweeltje, niet alleen vanwege de helderheid van schrijven en de overzichtelijke structuur maar bovenal door de belangrijke en bruikbare boodschap. Deze boodschap is dat de manier waarop je je eigen intelligentie ziet in hoge mate bepaalt hoe deze zich zal ontwikkelen. In dit interview vraag ik Carol Dweck over het boek en over wat de praktische implicaties van haar werk zijn voor managers.Lees verder »
Stereotypering kan allerlei schadelijke gevolgen hebben. In dit artikel kun je lezen dat mensen op wie een stereotypering betrekking heeft, in hun functioneren belemmerd kunnen worden door de stereotypering. Ook kun je in het artikel lezen dat stereotypering een eerlijke en goede beoordeling en behandeling van gestereotypeerde individuen kan ondermijnen. In dit artikel kun je lezen dat stereotypering de manier van denken van mensen al op zeer jonge leeftijd kunnen beïnvloeden, vaak zelfs zonder dat zij zich hier zelf bewust van zijn. In dit artikel kun je lezen dat niet alleen negatieve maar ook positieve stereotyperingen presteren kunnen ondermijnen.Lees verder »
Over de positieve psychologie heb ik me al enkele malen kritisch uitgelaten (zie onder andere hier en hier). Kort samengevat was en is mijn indruk (1) dat de positieve psychologie teveel nadruk legt op individuele factoren die gedrag bepalen en te weinig op situationele factoren, (2) dat de positieve psychologie teveel belang toekent aan geluk als criterium, (3) dat de positieve psychologie in het bijzonder teveel nadruk legt op sterktes en deugden als oorzaken van goed functioneren, en (4) dat commercie en wetenschap soms te sterk met elkaar verweven lijken te zijn.Lees verder »
We kunnen ons eigen oordeel over onze eigen kennis niet altijd goed vertrouwen. In bepaalde opzichten overschatten we onze eigen kennis systematisch. In andere opzichten onderschatten we onze eigen kennis systematisch. Wat je weet en wat je weet over wat je weet zijn twee verschillende dingen. In dit artikel probeer ik duidelijkheid te scheppen over dit verwarrende onderwerp. Lees verder »
Deze week kwam ik een artikel tegen over de vraag of menselijke moraliteit een (bij)produkt van de evolutie is. Charles Darwin was de eerste die dit idee uitwerkte in zijn boek The descent of man. Michael Tomasello van het Max Planck in Leipzig heeft nu ook een boek geschreven over dit thema: A Natural History of Human Morality. In dit boek stelt hij dat de moraliteit van mensen, die uniek is onder dieren, een consequentie is van onze neiging om samen te werken op manieren zoals andere primaten dat niet doen.Lees verder »
Hoe kan het zijn dat we soms vasthouden aan bepaalde overtuigingen waarvan we kunnen weten, en misschien diep van binnen ook wel echt weten, dat ze niet waar zijn? Denk aan dingen als magisch denken en bijgeloof en aan opvattingen die logisch gezien niet waar kunnen zijn en dingen bewezen onwaar zijn. In een nieuw artikel, Believing What We Do Not Believe: Acquiescence to Superstitious Beliefs and Other Powerful Intuitions, belicht Jane Risen deze vraag vanuit het perspectief van dual process modellen zoals het model van Daniel Kahneman (2011). Kahneman onderscheid systeem 1 denken en systeem 2 denken.Lees verder »
Deze website maakt gebruik van cookies om uw ervaring te verbeteren. Door de website te gebruiken gaat u akkoord met het gebruik van cookies. Wanneer u zich registreert of abonneert op deze site kunt u zich op elk moment weer afmelden. Wij gebruiken uw gegevens niet voor andere doeleinden en spelen ze niet door aan derden. AccepteerLees meer
