Samenvatting

Veroudering gaat gepaard met schade. In welke mate en in welk tempo de schade echter optreedt, is afhankelijk van de leefwijze van het individu. Vitaal oud worden ligt binnen het bereik van bijna iedere persoon. Op grond van onderzoek op het gebied van neuroplasticiteit kunnen vier manieren worden onderscheiden om vitaal oud te worden: frequent bewegen, aangaan van uitdagingen, doen van breinoefeningen en goed slapen. Door deze activiteiten toe te passen, worden de hersenen op structurele en functionele wijze beïnvloed en kunnen ouderdomsaandoeningen veelal worden voorkomen en soms zelfs genezen. Het blijven toepassen van deze activiteiten leidt tot een opwaartse spiraal die vitaal oud worden mogelijk maakt. Hoewel neuroplasticiteit geen panacee is en er nog veel onderzoek nodig is, zijn de wetenschappelijke bevindingen nu al interessant en bruikbaar.

Lees verder »

Op deze site heb ik al diverse malen enthousiast geschreven over neuroplasticiteit (zie bijvoorbeeld dit, dit, dit, dit, dit, dit en dit). Volgens Wikipedia duidt neuroplasticiteit op veranderingen in de organisatie van de hersenen van individuen als gevolg van ontwikkeling, leren of ervaring en kan het verschillende vormen aannemen: het kan optreden als onderdeel van de normale ontwikkeling, als onderdeel van leerprocessen bij normale volwassenen en na hersenletsel. Omdat ik geloof dat het verstandig is om bij het leren te pendelen tussen een houding van ontvankelijkheid en enthousiasme en een houding van scepsis of kritiek, leek het me goed om me eens te verdiepen in een paar kritische geluiden over (publicaties over) neuroplasticiteit. Ik doe dat aan de hand van enkele auteurs die zich een paar keer tamelijk sceptisch (en, in sommige gevallen, cynisch) hebben geuit over het begrip neuroplasticiteit of publicaties over neuroplasticiteit.

Door ons te realiseren dat het leren door kan gaan na het presteren, kunnen we sneller en beter vooruitkomen als professionals. 

Lees verder »

In een nieuw artikel, Five ways to improve your brainpower, beschrijft Norman Doidge 5 manieren om je brein scherp te maken en houden: 1) loop ruim 3 km per dag, 2) leer een nieuwe dans (of taal of muziekinstrument), 3) doe serieuze hersenoefeningen, 4) let aandachtig op je stem en 5) geef je lichaam de rust die het nodig heeft. Hieronder volgt een korte samenvatting van wat hij zegt plus enkele aanvullende opmerkingen van mijn kant.

In vervolg op mijn recente artikelen Is neurowetenschap relevant voor coaches? en Hoe baan je je een weg in het oerwoud van de neurowetenschap? wil ik nu stilstaan bij wat wat mij betreft één van de meest fascinerende onderwerpen binnen de neurowetenschap is: breinplasticiteit (ook vaak aangeduid met de term neuroplasticiteit). 

Lees verder »

De neurowetenschap krijgt steeds meer aandacht. Hoe relevant is deze tak van wetenschap voor coaches?

Er is de laatste jaren sprake van een toenemende belangstelling voor de neurowetenschap. De neurowetenschap is de wetenschappelijke studie van ons zenuwstelsel en is meer dan een onderdeel van de biologie omdat veel disciplines een bijdrage leveren aan het vakgebied. Het is een enorm omvangrijk onderzoeksgebied dat nog relatief jong is en volop in ontwikkeling. Als ik met coaches praat over neurowetenschap (bijvoorbeeld naar aanleiding van nieuw onderzoek of een boek) merk ik vaak twee soorten reacties op.

Lees verder »

Neurowetenschapper Alex Korb heeft een interessant boek geschreven over depressie met als titel The upward spiral. Een kernidee in zijn boek is dat depressie niet simpelweg een toestand is waarin je rot voelt maar een neerwaartse spiraal. Kort gezegd bedoelt hij hiermee dat je terwijl je je depressief voelt geneigd bent om dingen te doen die je depressie niet verminderen maar in stand houden of verergeren. Dingen die zouden kunnen helpen, zoals lichaamsbeweging, sociaal contact en goed slapen zouden helpen maar zijn nu net de dingen waar je in een depressieve toestand niet zo toe geneigd bent. Zo kun je vast komen te zitten in depressie.

Lees verder »

Goed slapen heeft allerlei voordelen voor ons functioneren. In zijn nieuwe boek The upward spiral bespreekt Alex Korb hoe je je slapen kunt verbeteren zonder medicatie. 

Mindfulness-meditatie heeft veel gezondheidsvoordelen. Nu lijkt duidelijk te worden dat dat vooral komt door een verlaging van de stressbeleving.

Eerder schreef ik al over onderzoek naar de positieve effecten van mindfulness-meditatie (MM). Dat onderzoek is volop in ontwikkeling. Dat MM positieve effecten heeft en welke dat ongeveer zijn blijkt uit overzichtspublicaties zoals deze en deze. Ook is er onderzoek dat laat zien dat MM leidt tot structurele (anatomische) veranderingen in het brein zoals dit onderzoek (verdikking rechter insula en  somatosensorische cortex), dit onderzoek (vorming van hersenwindingen), dit onderzoek (grotere dichtheid grijze stof in de hippocampus, de posterior cingulate cortex, de temporo-parietal junction en het cerebellum), dit onderzoek (zwakkere verbindingen tussen de dmPFC en de insula en amygdala). Daarnaast is er onderzoek dat laat zien dat MM de bloeddruk en stressbeleving verlaagt. Samengevat lijkt het erop dat MM allerlei goeds teweeg brengt maar er is nog geen duidelijk overzicht en geen duidelijke theorie over hoe MM deze positieve effecten nu precies teweeg brengt.

Lees verder »

Al enkele malen heb ik geschreven over de voordelen van wandelen (zie hier, hier en hier). In mijn recensie van Erik Scherders boek Laat je hersenen niet zitten vat ik de voordelen van lopen, wandelen, zoals hij die beschrijft, samen. Dagelijks matig intensief bewegen, ten minste een half uur of zo, zorgt niet alleen voor een betere lichamelijke fitheid maar ook voor het gezonder houden van je hersenen waardoor je verstandelijk beter functioneert en specifieke mentale problemen minder snel optreden. Scherder citeert onderzoek waaruit het beeld naar voren komt dat de voordelen van bewegen vooral aangetoond zijn bij mensen die nog niet getroffen zijn door breinaandoeningen. Voor mensen die al wel een breinaandoening hebben, is er veel minder bewijs, deels omdat er gewoonweg heel weinig onderzoek is gedaan, deels omdat de resultaten van het onderzoek dat wel is gedaan, wat wisselend zijn. In Norman Doidges boek The brain’s way of healing staat een aansprekende casusbeschrijving van een Parkinson-patiënt John Pepper, die veel baat heeft bij lopen. 

Lees verder »

De kennis over hoe we vitaal oud kunnen worden neemt toe. Natuurlijk hebben we dit niet volledig in de hand maar we kunnen de kans erop wel vergroten. 

Nieuwe bevindingen over neuroplasticiteit zijn niet alleen in het algemeen belangrijk voor ons allen maar ook voor de genezing van breinaandoeningen.

Norman Doidge publiceerde in 2007 de beststeller The Brain that changes itself. Met dit boek maakte hij bij het grote publiek het onderwerp neuroplasticiteit bekend. Neuroplasticiteit is het vermogen van de hersenen om zich te blijven ontwikkelen en reorganiseren. We hebben dat vermogen van wieg tot graf. In dat interessante boek beschreef Doidge het werk van verschillende pioniers in het vakgebied zoals Michael Merzenich, Paul Bach-y-Rita en Barbara Arrowsmith Young. Nu is er de opvolger van dat boek met de titel: The brain’s way of healing.

Psycholoog Sian Beilock (foto) van de Universiteit van Chicago heeft een interessant nieuw boek geschreven met als titel “How the body knows its mind“. In het boek legt ze uit dat een oud en nog steeds populair idee, de dualistische gedachte dat lichaam en geest grotendeels gescheiden entiteiten zijn, verkeerd is. Ze betoogt dat dit idee niet alleen onjuist is maar ook gevaarlijk voor je gezondheid.

Het lichaam is niet slechts een huls of een machine die instructies uitvoert van het brein. Zoals de auteur uitlegt in het boek is het zo dat alles wat we doen onder het niveau van de nek invloed heeft op alles wat er gebeurt boven de nek. Hierdoor hebben onze lichamen een grote invloed op de ontwikkeling van onze breinen.Lees verder »

Recent heb ik enkele fMRI-studies genoemd waarin werd onderzocht welke hersengebieden vooral een rol spelen bij zelfgekozen en niet-zelfgekozen gedrag. In dit artikel probeer ik de bevindingen van deze onderzoeken samen te vatten in plaatje van het brein. Eerst vat ik de bevindingen samen in woorden. Ik gebruik hierbij de Engelstalige terminologie om verwarring te voorkomen voor wie de betreffende artikelen wil nalezen (via Wikipedia kun je er vrij gemakkelijk achter komen wat de Nederlandse termen zijn).

Woogul Lee en zijn collega’s (Lee, 2011; Lee & Reeve, 2012, Lee et al., 2013) onderzochten de verschillen in breinactivatie bij gedragingen die zelfgekozen waren op basis van intrinsieke motivatie en niet-zelfgekozen gedragingen die gebaseerd waren op extrinsieke motivatie (zoals beloningen). Ze kwamen er achter dat de anterior insular cortex (AIC) meer actief was tijdens de zelfgekozen (intrinsiek gemotiveerde) gedragingen. De posterior cingulate cortex (PCC) en de angular gyrus waren meer actief tijdens de niet-zelfgekozen (extrinsiek gemotiveerde) gedragingen.

Lees verder »