Jongeren hebben vaak moeite om hun psychologische basisbehoeften te vervullen. Dit kan komen doordat ze te maken hebben met sociale druk, veel schoolwerk of een gebrek aan steun van hun omgeving. Een recent onderzoek van Van den Bogaard et al. (2024) laat zien hoe adolescenten zelf kunnen bijdragen aan het vervullen van deze behoeften. Dit doen ze door middel van behoeftecrafting: bewust hun omgeving en gedrag aanpassen om beter in hun behoeften te voorzien. Het onderzoek laat zien dat dit proces belangrijk is voor hun welzijn. Ook blijkt dat goede slaap en een hoog energieniveau voorwaarden zijn voor behoeftecrafting.

Wat zijn psychologische basisbehoeften en waarom zijn ze belangrijk?

Psychologische basisbehoeften vormen de kern van de zelfdeterminatietheorie en zijn essentieel voor menselijk welzijn. De behoefte aan autonomie is het ervaren van controle over je eigen keuzes en acties. De behoefte aan verbondenheid is het ervaren van nabijheid en acceptatie in sociale relaties. De behoefte aan competentie is het ervaren van effectiviteit en succes in het omgaan met uitdagingen. Wanneer deze behoeften worden vervuld, voelen mensen zich gemotiveerd, energiek en veerkrachtig. Als deze behoeften echter niet worden vervuld, kan dit leiden tot frustratie, stress en negatieve uitkomsten zoals verminderde motivatie, depressieve gevoelens en zelfs burn-out. Voor adolescenten, die zich in een fase van intensieve groei en verandering bevinden, is het voldoen aan deze behoeften cruciaal voor hun ontwikkeling en welzijn.

Wat is behoeftecrafting?

Behoeftecrafting is een strategie waarbij adolescenten proactief stappen ondernemen om hun psychologische basisbehoeften te vervullen. Dit kan variëren van het plannen van activiteiten die hen energie geven tot het zoeken van steun bij vrienden of familie. Deze aanpak stelt jongeren in staat om meer controle te krijgen over hun dagelijkse energie en welzijn.

Hoe werd het onderzoek uitgevoerd?

Het onderzoek van Van den Bogaard et al. (2024) was een longitudinaal dagboekonderzoek waarin 168 adolescenten tussen de 16 en 18 jaar gedurende zeven opeenvolgende dagen werden gevolgd. Elke ochtend vulden zij vragenlijsten in over hun slaapkwaliteit en energieniveau. Elke avond rapporteerden zij over hun behoeftecrafting-activiteiten en hoe goed hun psychologische basisbehoeften die dag waren vervuld. Door deze aanpak kregen de onderzoekers inzicht in dagelijkse variaties en verbanden.

Belangrijkste bevindingen

De resultaten laten zien dat een goede nachtrust en een hoog energieniveau in de ochtend sterk samenhangen met de intenties van adolescenten om aan behoeftecrafting te doen. Deze intenties hingen op hun beurt samen met meer behoeftevervulling en vitaliteit aan het einde van de dag. Interessant genoeg bleek slaapkwaliteit een grotere invloed te hebben dan de duur van de slaap. Dit benadrukt hoe belangrijk de subjectieve ervaring van slaap is voor het dagelijks functioneren.

Relevantie en bijdrage

Dit onderzoek levert waardevolle inzichten op voor ouders, leraren en hulpverleners die adolescenten willen ondersteunen.

• We kunnen jongere helpen hun slaapkwaliteit te verbeteren door hen bijvoorbeeld voorlichting te geven over slaaphygiëne, zoals het instellen van een consistent slaapritme, het vermijden van schermen voor het slapengaan, en het creëren van een rustgevende slaapomgeving.
• Daarnaast kunnen we jongere praktische behoeftecrafting-vaardigheden aanleren door middel van workshops of coaching. Denk hierbij aan het leren plannen van activiteiten die energie geven, het herkennen van ondersteunende sociale relaties en het effectief stellen van doelen.

Deze aanpak kan adolescenten niet alleen helpen om beter met dagelijkse uitdagingen om te gaan, maar ook hun veerkracht vergroten en bijdragen aan hun psychologische groei.