In een recent artikel onderzoeken Brown en Reitmeier (2024) in hoeverre vier aspecten van de coach-cliëntrelatie samenhangen met de mate waarin cliënten vinden dat zij progressie hebben geboekt in hun coachingsproces. De auteurs richten zich op coachondersteuning, coachuitdaging, cliëntbetrokkenheid en aspirationele helderheid. Een onderscheidend aspect in deze studie is dat de onderzoekers tevens aandacht besteden aan hoe concrete actieplanning, het gezamenlijk formuleren van concrete en direct uitvoerbare stappen, een rol kan spelen in de samenhang tussen de vier hierboven genoemde factoren en de ervaren progressie.

Onderwerp en opzet van het onderzoek

De deelnemers aan het onderzoek waren universiteitsstudenten die zich inschreven voor een leiderschapsprogramma en gedurende een aantal maanden gecoacht werden door professionele coaches met een ICF-credential. Aan het begin formuleerden de studenten hun doelen, vaak gericht op leiderschaps- of persoonlijke ontwikkelingsgebieden. In de daaropvolgende sessies werkten coach en cliënt samen om te ontdekken welke concrete, direct toepasbare acties konden bijdragen aan het dichterbij komen van deze doelen.

Deelnemers vulden na afloop een vragenlijst in waarin zij onder andere de mate van coachondersteuning, coachuitdaging, eigen betrokkenheid en aspirationele helderheid beoordeelden. Bovendien gaven zij aan of zij daadwerkelijk concrete stappen hadden opgesteld en hoe ver zij waren gekomen in het bereiken van hun doelen. De coaches gaven op hun beurt weer hoe zij de betrokkenheid en voortgang van de cliënt inschatten.

De vier aspecten nader belicht

• Coachondersteuning: In hoeverre ervaart de cliënt dat de coach luistert, begrip toont en een veilige omgeving schept? Een ondersteunende coach valideert de behoeften van de cliënt en stimuleert hem of haar om doelen te formuleren die passen bij de eigen waarden.
• Coachuitdaging: Hoeveel uitdaging biedt de coach om de cliënt te helpen patronen te doorbreken of nieuwe denk- en gedragspaden te verkennen? Cliënten kunnen een respectvolle kritisch-onderzoekende benadering ervaren als katalysator om veranderingsstappen te zetten.
• Cliëntbetrokkenheid: Dit gaat over de inzet en actieve deelname van de cliënt zelf, zowel tijdens de sessies als in de periode eromheen. Een cliënt die zich voorbereid voelt en afspraken nakomt, geeft vaak aan meer uit het coachingtraject te halen.
• Aspirationele helderheid (helder toekomstbeeld): Dit verwijst naar hoe duidelijk de cliënt een beeld ontwikkelt van de persoon die hij of zij wil zijn, inclusief bijbehorende waarden, idealen en doelen. Een helder toekomstbeeld kan motiveren om stappen te zetten in de gewenste richting.

Concrete actieplanning: concrete en direct uitvoerbare stappen

Brown en Reitmeier (2024) introduceren daarnaast concrete actieplanning, de notie van het gezamenlijk formuleren van concrete, direct uitvoerbare stappen als belangrijk element. Hierbij gaat het niet om een groot, statisch plan, maar juist om nauwkeurig afgebakende acties die de cliënt na de sessie kan oppakken.

Een voorbeeld kan zijn: “Voor het einde van deze week spreek ik minstens één collega persoonlijk aan om mijn idee te delen,” in plaats van een algemeen voornemen als “Ik wil vaker opkomen voor mijn ideeën.” De gedachte is dat dergelijke concreet omschreven acties cliënten helpen om het geleerde direct in te zetten en zo zichtbare progressie te boeken.

Resultaten en duiding

Brown en Reitmeier (2024) verzamelden en analyseerden data van zowel cliënten als coaches. Enkele belangrijke uitkomsten waren:

• Positief verband met progressie: Ieder van de vier factoren (coachondersteuning, coachuitdaging, cliëntbetrokkenheid en aspirationele helderheid) hing afzonderlijk samen met de door de cliënt gerapporteerde progressie. Hierbij was de correlatie tussen aspirationele helderheid en progressie relatief hoog.
• Unieke bijdragen in één model: In een gezamenlijke analyse bleken vooral coachondersteuning, aspirationele helderheid en de eigen beleving van betrokkenheid de sterkste voorspellers van de progressie die cliënten rapporteerden (samen verklaarden zij ongeveer 27% van de variantie in de scores). De mate waarin coaches cliënten uitdaagden droeg minder bij.
• Formuleren van concrete acties als verklarende schakel: Het opstellen van concrete en uitvoerbare stappen speelde een deels bemiddelende rol in de samenhang tussen de vier coachingsfactoren en de door cliënten opgegeven progressie. Cliënten die hoog scoorden op bijvoorbeeld coachondersteuning en aspirationele helderheid, rapporteerden doorgaans meer geboekte progressie als zij die positieve coachrelatie daadwerkelijk hadden vertaald in duidelijke actiepunten.

• Verschillend perspectief van coaches: Coaches legden bij hun inschatting van de voortgang de nadruk op hoe betrokken de cliënt tijdens de sessies leek. Bij deze coachbeoordelingen werd circa 64% van de variatie in progressiescores verklaard door vooral de mate van waargenomen cliëntbetrokkenheid. Het formuleren van concrete stappen woog vanuit het coachperspectief minder zwaar dan voor cliënten zelf.

Deze resultaten suggereren dat met name drie van de vier aspecten van de coachrelatie waardevol kunnen zijn voor het gevoel van succes dat cliënten ervaren in hun traject. Tegelijkertijd suggereert de studie erop dat het expliciet afspreken van praktische, direct uitvoerbare acties (concrete actieplanning) een belangrijke rol kan spelen bij het versterken van die relatie met het einddoel, zoals cliënten het beleven.

Reflectie op de praktijk

De auteurs geven aan dat hun bevindingen meer inzicht bieden in hoe ondersteuning, betrokkenheid en een duidelijk toekomstbeeld samenhangen met geboekte progressie, zeker wanneer er aandacht is voor het vertalen van deze elementen naar acties die meteen in de praktijk te brengen zijn. In navolging daarvan kan een coach, naast het creëren van een veilige en stimulerende omgeving, nog explicieter inzetten op het concreet formuleren van stappen. Dat zou cliënten kunnen helpen om hun focus vast te houden en hun ambities stapsgewijs te realiseren. Brown en Reitmeier (2024) moedigen verder onderzoek aan, bijvoorbeeld in andere settings of met langere coachingtrajecten, om te bepalen hoe duurzaam en algemeen toepasbaar deze aanpak is. Maar de resultaten in deze universitaire context suggereren dat een duidelijke verbinding tussen coachrelatie en concrete actieplanning een positieve invloed kan hebben op de door cliënten ervaren progressie.