Als we progressie definiëren als ontwikkeling in de richting van een betere situatie dan volgt uit deze definitie dat progressie iets goed is. Veel onderzoek suggereert ook dat de beleving van progressie, het gevoel dat je progressie boekt, op allerlei manieren goed voor ons is. Grofweg kun je zeggen dat de beleving van progressie in het algemeen samen gaat met positievere emoties, met meer motivatie en met een beter functioneren. Je zou dus verwachten dat kiezen voor progressie altijd gemakkelijk is. Toch is dat niet zo.

Lees verder »

Hieronder presenteer ik een lijst van cognitieve biases, heuristieken en effecten waar we allemaal in zekere mate behept zijn met daarbij een compacte uitleg (lees ook dit, dit en dit). Ik gebruik vooral de Engelse termen omdat deze het vaakst gebruikt worden, ook in Nederlandstalige literatuur. Het kennen van deze fouten en heuristieken kan ons helpen om onszelf en anderen beter te begrijpen, om minder slachtoffer te worden door toedoen van deze fouten en neigingen en om een realistischere kijk op de werkelijkheid te ontwikkelen (lees ook dit, dit en dit).

Lees verder »

Zonder dat we dat zelf merken, maken we als mensen voortdurend allerlei waarnemings-, beoordelings- en redeneerfouten. Sinds het begin van de jaren ’70 is er een enorme hoeveelheid onderzoek die dit soort fouten heeft aangetoond. Veel van de technieken en principes in de progressiegerichte aanpak houden rekening met dit soort cognitieve fouten en kunnen worden gezien als tegenmaatregelen tegen deze fouten. Het onderzoek naar cognitieve fouten begon bij Daniel Kahneman en Amos Tversky. Zij toonden aan dat mensen allerlei fouten maken in de manier waarop ze situaties inschatten, informatie verwerken, redeneren en oordelen.

Lees verder »

De confirmation bias (bevestigingsfout) is één van de bekendste cognitieve fouten die we maken. Het is onze neiging om informatie die onze eerdere overtuigingen bevestigt eerder te zien en zwaarder te wegen dan andere informatie. In dit artikel kun je meer lezen over wat we weten over deze fout. Hoe komt hij tot stand en hoe vindt hij plaats? En welke effecten heeft hij op hoe we met elkaar omgaan en of we wel of niet progressie boeken?

Lees verder »

Hier kun je lezen over een interessante nieuwe methode om impliciete bias te bestrijden. Deze methode heet sidelining bias wat vertaald kan worden als het buitenspel zetten van bias.

Lees verder »

Agressie onder adolescenten en pestgedrag krijgen regelmatig aandacht in de media. Helaas is er nauwelijks of geen bewijs dat bestaan antipestprogramma’s op scholen werken (Yeager et al., 2015). Tevens is er nog relatief weinig onderzoek en theorievorming over wat de redenen voor relationele agressie onder adolescenten zijn. Daarom is ook nog weinig bekend over welke interventies goed zouden kunnen werken. Een nieuw onderzoek van Lee & Yeager (2019) biedt daarvoor mogelijk wel aanknopingspunten.

Lees verder »

Ik interviewde de Canadese psycholoog Keith Stanovich twee keer (hier en hier). Hij heeft veel baanbrekend werk gedaan op het gebied van rationaliteit en de psychologie van lezen. In zijn nieuwe boek The Bias That Divides Us: The Science and Politics of Myside Thinking stelt hij dat we niet in een post-truth-samenleving leven. Hij stelt dat we eerder in een myside-samenleving leven.

Lees verder »

Rosy retrospection bias (RRB; de rooskleurige-terugblikbias) is een cognitieve bias die inhoudt dat we ons ons verleden iets te positief herinneren. We kijken, met andere woorden, door een roze bril naar gebeurtenissen in ons verleden. De observatie dat deze bias bestaat, is al oud. De oude Romeinen kenden het gezegde: “memoria praeteritorum bonorum“, wat betekent: “Het verleden wordt altijd goed herinnerd”. Maar ook in een nostalgisch Nederlands liedje als Het dorp herken je de RRB terug.

Lees verder »

Er is een spraakmakend nieuw boek verschenen van drie vooraanstaande sociaal wetenschappers: Daniel Kahneman, Olivier Sibony en Cass Sunstein: Noise: A Flaw in Human Judgment. Het boek gaat over noise (ruis) in de menselijke oordeelsvorming en besluitvorming.

De auteurs leggen uit dat ruis voorkomt in alle menselijke beslissingen, dat we de hoeveelheid ruis meestal sterk onderschatten, dat ruis zeer problematisch is en dat er iets aan te doen is. Hier is deel 1 van mijn bespreking van dit boek.

Lees verder »

In deel 1 van mijn bespreking van het boek Noise: A Flaw in Human Judgment van Daniel Kahneman et al. heb ik uitgelegd wat noise in menselijke oordeelsvorming is. Noise is willekeurige ongewenste variatie in oordelen over mensen. Noise vindt op veel grotere plaats dan we ons realiseren en dat is een groot probleem. De legitimiteit van allerlei systemen in onze maatschappij hangt namelijk in belangrijk mate af van het draagvlak dat er in voor die systemen. Dat draagvlak hangt weer in belangrijke mate af van de mate waarin de hoeveelheid fouten die er gemaakt worden in oordelen zo gering mogelijk is. Je wilt bijvoorbeeld niet dat de rechtspraak deels het karakter heeft van een loterij: kom je bij de ene rechter dan heb je geluk – zij straft mild-, kom je bij de andere dan heb je pech – zij straft streng. Burgers, patiënten, klanten, verdachten, etc. realiseren zich niet hoezeer zij blootstaan aan noise in oordelen. Zouden ze zich dat beter realiseren dan zou de legitimiteit van allerlei maatschappelijke systemen behoorlijk kunnen afnemen. Het antwoord op dit probleem ligt niet in het verbergen van het feit dat er veel noise is maar in het verminderen van de noise. In deel 2 van mijn bespreking van het boek kun je meer lezen over dit onderwerp, onder andere over psychologische factoren die noise opwekken.

Lees verder »

Hoe hangen sociaaleconomische status, mindsets en schoolprestaties met elkaar samen? De afgelopen jaren heeft een grote groep Amerikaanse onderzoekers gewerkt aan een grootschalige studie, genaamd The National Study of Learning Mindsets. De resultaten van dit onderzoek beginnen naar buiten te komen. In dit artikel beschrijf ik de resultaten van hun analyse naar de samenhang tussen sociaaleconomische status, mindset en schoolprestaties (Destin et al., 2019).

Lees verder »

Klopt het dat we bij feedback op ons eigen functioneren geen negativiteitsbias maar een positiviteitsbias hebben? Er wordt vaak gesproken van een negativiteitsbias die bij de meesten van ons in allerlei situaties optreedt. Deze houdt in dat we negatieve informatie eerder opmerken en er sterker door beïnvloed worden.

Maar hoe verhoudt deze negativiteitsbias zich tot een ander verschijnsel waar we ook vaak over horen, namelijk de self-enhancement bias? Dit laatste verschijnsel houdt in dat we een voorkeur hebben voor positieve informatie over onszelf zodat we een positief zelfbeeld kunnen bewaren.

Klopt het nou dat bij informatie over ons eigen functioneren geen negativiteitsbias maar een positiviteitsbias hebben? Nieuw onderzoek van Müller-Pinzler et al. (2019) geeft antwoord op deze vraag.

Lees verder »

Een interessante cognitieve fout is de zero-sum bias. Dit is de neiging om situaties te snel te zien als zero-sum. Zero-sum situaties zijn situaties waarin de winst van de ene persoon altijd gepaard gaat het verlies van de andere (lees meer). Er bestaan natuurlijk echt zero-sum situaties. Dit zijn situaties waarin er sprake is van schaarste. Als er 3 sollicitanten zijn voor 1 functie dan betekent inderdaad de winst van de ene persoon het verlies van de 2 andere personen. Maar de zero-sum bias betekent dat we de neiging hebben om situaties als zero-sum te interpreteren terwijl ze dat niet zijn.

Lees verder »

Misschien ken je de uitdrukking ‘in je eigen straatje praten’. Hiermee wordt bedoeld dat mensen soms een redenering ophangen die hun eigen belang dient. Dit gezegde verwijst niet alleen naar volkswijsheid maar ook naar een concept uit de psychologie met de naam gemotiveerd redeneren (motivated reasoning). Gemotiveerd redeneren is het redeneren om een of ander eigen belang te dienen. Het is niet iets wat slechts sommige mensen doen maar iets wat we allemaal doen en wat deels onbewust plaatsvindt.

Lees verder »

Hoe is het mogelijk dat we zoveel fouten maken in de manier waarop we waarnemen, redeneren en oordelen? Er zijn meerdere redenen aan te geven, zoals:

• De beperkte informatieverwerkingscapaciteit van ons brein
• Het gebruik van heuristieken
• Gemotiveerd redeneren
• Sociale druk

Lees verder »