Richard Nisbett, die ik hier al eens vaker noemde, heeft een kort maar interessant nieuw artikel geschreven over de fundamentele attributiefout. Samen met Lee Ross schreef hij hier ooit een klassiek boek over, The Person and the Situation. De fundamentele attributiefout houdt in dat we systematisch de invloed van situaties, structuren en systemen op ons gedrag onderschatten en systematisch de invloed van persoonlijke kenmerken en aanleg op ons gedrag overschatten. Een andere manier waarop Nisbett het formuleert: we zijn, onterecht, geneigd om over het gedrag van mensen in puur dispositionele termen te denken (dispositie betekent aanleg).
Toen ik opgeleid werd als psycholoog, in de jaren ’80, neigde de dominante manier van denken over intelligentie en persoonlijkheid naar wat we nu een statische mindset noemen. In grote lijnen werd ons aangeleerd dat zowel intelligentie als persoonlijkheid vanaf een bepaalde leeftijd (zeg, 18) nauwelijks ontwikkelbaar zijn. Persoonlijkheid werd grofweg gedefinieerd als het geheel van stabiele gedragsneigingen van individuen. Er werd gedacht dat individuele verschillen in persoonlijkheid relatief onveranderlijk waren en ook betekenisvol voor hoe we ons leven zouden moeten inrichten (denk bijvoorbeeld aan loopbaankeuzes). Met het woord ‘stabiel’ werd gedoeld op twee dingen. Ten eerste werd gedacht dat persoonlijkheidskenmerken stabiel over situaties waren. Met andere woorden: dat we ons in verschillende soorten situaties ongeveer op een zelfde manier gedragen vanwege onze persoonlijkheidstrekken. Ten tweede werd gedacht dat persoonlijkheidstrekken stabiel over tijd waren. Hiermee werd bedoeld dat persoonlijkheidskenmerken over de loop van een leven niet veel (kunnen) veranderen.Lees verder »
Psycholoog Richard Nisbett heeft een nieuw boek geschreven getiteld Mindware: tools for smart thinking. Ik vind het een must-read voor studenten psychologie. Hier is mijn bespreking van het boek.
Een recent onderzoek van Renoux et al. (2024) werpt een interessant licht op hoe kleuters denken over verschillen in schoolprestaties. Dit onderzoek, uitgevoerd onder 610 Franse kleuters, onthult dat kinderen geneigd zijn meer inherente factoren (zoals intelligentie) dan extrinsieke factoren (zoals toegang tot onderwijsmiddelen) aan te wijzen als verklaringen voor waarom sommige kinderen beter presteren op school dan anderen. Lees meer over wat deze inherence bias inhoudt en wat de gevolgen ervan zijn.Lees verder »
Hieronder presenteer ik een lijst van cognitieve biases, heuristieken en effecten waar we allemaal in zekere mate behept zijn met daarbij een compacte uitleg (lees ook dit, dit en dit). Ik gebruik vooral de Engelse termen omdat deze het vaakst gebruikt worden, ook in Nederlandstalige literatuur. Het kennen van deze fouten en heuristieken kan ons helpen om onszelf en anderen beter te begrijpen, om minder slachtoffer te worden door toedoen van deze fouten en neigingen en om een realistischere kijk op de werkelijkheid te ontwikkelen (lees ook dit, dit en dit).
Twee indringende problemen waar de laatste tijd veel aandacht voor is, zijn eenzaamheid en polarisatie. Eenzaamheid komt relatief veel voor, vooral onder jongeren. Polarisatie lijkt steeds meer op te treden in de samenleving en zelfs families uit elkaar te rukken.
Geoffrey L. Cohen, hoogleraar psychologie op Stanford University, heeft een boek geschreven dat relevant is voor deze problemen. De titel is Belonging: The Science of Creating Connection and Bridging Divides. In dit boek laat hij zien dat het gevoel erbij te horen niet alleen een gevolg is van succesvol zijn maar ook een voorwaarde voor succes. Hieronder licht ik een tipje van de sluier op over de inhoud van het boek.
In 1977 bedacht psycholoog Lee Ross de term fundamentele attributiefout. Hiermee bedoelde hij dat wij mensen geneigd zijn systematisch verkeerd te denken over de oorzaken van ons gedrag. Het verkeerde zit hem erin dat we de invloed van factoren binnen onszelf (eigenschappen, aanleg, etc.) systematische overschatten en de invloed van factoren buiten onszelf systematisch onderschatten. De realiteit is dat factoren buiten onszelf veel invloed op ons gedrag hebben. In welke context we ons bevinden, heeft veel invloed op hoe we ons gedragen (lees meer hierover).
Het begrip signature strengths, ofwel karaktersterktes, werd gelanceerd door twee vooraanstaande figuren binnen de positieve psychologie, Peterson & Seligman (2004). Deze twee auteurs, exponenten van de zogenaamde strengths movement, stelden dat het identificeren en gebruiken van je kenmerkende sterktes een (of zelfs ‘de’) belangrijke basis voor menselijk floreren is. De auteurs ontwikkelden een vragenlijst, de VIA Inventory of Strengths (VIA-IS) die populair is bij veel coaches en loopbaanadviseurs en waarmee de kenmerkende karaktersterktes van mensen zouden kunnen worden geïdentificeerd. De populariteit van deze vragenlijst is groot. Maar de wetenschappelijke onderbouwing ervan en de onderbouwing van de uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de sterktebenadering binnen de positieve psychologie zijn minder groot. Er is nu een artikel verschenen van Schutte & Malouff (2018) waarin zij een meta-analyse beschrijven naar de effecten van interventies gericht op signature strengths. Hoe overtuigend laat dit artikel de onderbouwing van de signature strengths benadering zien?
In deel 1 van mijn bespreking van het boek Noise: A Flaw in Human Judgment van Daniel Kahneman et al. heb ik uitgelegd wat noise in menselijke oordeelsvorming is. Noise is willekeurige ongewenste variatie in oordelen over mensen. Noise vindt op veel grotere plaats dan we ons realiseren en dat is een groot probleem. De legitimiteit van allerlei systemen in onze maatschappij hangt namelijk in belangrijk mate af van het draagvlak dat er in voor die systemen. Dat draagvlak hangt weer in belangrijke mate af van de mate waarin de hoeveelheid fouten die er gemaakt worden in oordelen zo gering mogelijk is. Je wilt bijvoorbeeld niet dat de rechtspraak deels het karakter heeft van een loterij: kom je bij de ene rechter dan heb je geluk – zij straft mild-, kom je bij de andere dan heb je pech – zij straft streng. Burgers, patiënten, klanten, verdachten, etc. realiseren zich niet hoezeer zij blootstaan aan noise in oordelen. Zouden ze zich dat beter realiseren dan zou de legitimiteit van allerlei maatschappelijke systemen behoorlijk kunnen afnemen. Het antwoord op dit probleem ligt niet in het verbergen van het feit dat er veel noise is maar in het verminderen van de noise. In deel 2 van mijn bespreking van het boek kun je meer lezen over dit onderwerp, onder andere over psychologische factoren die noise opwekken.
We doen er soms goed aan om de interpretaties van andere mensen over wat er gebeurt in een situatie te ondersteunen door duidelijk te zijn over wat jij voelt, denkt en bedoelt. De reden is dat het gemakkelijk is om situaties en gedrag verkeerd te interpreteren waardoor onnodige problemen kunnen ontstaan. Lees hieronder wat het belang is van interpretatie-ondersteuning en lees een voorbeeld van hoe je dit kunt doen.
Gedurende het overgrote deel van de menselijke geschiedenis was progressie over generaties heen niet of nauwelijks aanwezig. Vele duizenden generaties lang was het niet zo dat opeenvolgende generaties steeds iets gezonder en welvarender werden. In sommige periodes ging het wat beter, in andere periodes wat slechter, vaak veel slechter. Een eerste grote doorbraak vond zo’n 12.000 jaar geleden plaats: de landbouwrevolutie. Deze vormde de basis voor de eerste menselijke nederzettingen en staten. Pas veel later, vanaf halverwege de 16e eeuw, vond in Europa een volgende doorbraak plaats: de wetenschappelijke revolutie. In deze periode vond een enorme verschuiving plaats in het denken over onszelf, de wereld en onze plek daarin en over wat we weten over hoe we dingen te weten kunnen komen.
Toen ik opgeleid werd als psycholoog, in de jaren ’80, neigde de dominante manier van denken over intelligentie en persoonlijkheid naar wat we nu een statische mindset zouden noemen. Grofweg werd ons aangeleerd dat zowel intelligentie als persoonlijkheid vanaf een bepaalde leeftijd (zeg, 18) nauwelijks ontwikkelbaar zijn. Persoonlijkheid werd grofweg gedefinieerd als het geheel van stabiele gedragsneigingen van individuen. Er werd gedacht dat individuele verschillen in persoonlijkheid relatief stabiel waren en ook betekenisvol voor hoe we ons leven zouden moeten inrichten (denk bijvoorbeeld aan loopbaankeuzes).
Kenneth O. Stanley en Joel Lehmans boek Why Greatness Cannot Be Planned: The Myth of the Objective, biedt een provocerende visie op doelgericht gedrag. De auteurs betogen dat onze obsessie met het stellen van specifieke doelen, wat zij de ‘tyrannie van doelen’ noemen, ons blind maakt voor de waarde van het proces en onbedoeld creativiteit en innovatie verstikt. In plaats daarvan zouden we moeten streven naar ‘novelty search’. Dit is het verkennen van onbekende paden zonder vooraf bepaald einddoel, wat kan leiden tot onverwachte en revolutionaire ontdekkingen.
Wij gebruiken cookies op onze website om u de meest relevante ervaring te bieden door uw voorkeuren en herhaalbezoeken te onthouden. Door op "Accepteren" te klikken, stemt u in met het gebruik van ALLE cookies.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
Open link ► Dit onderzoek richt zich op de vraag of jonge mannen in Nederland conservatiever worden ten aanzien van…