In een nieuw boek, The Rationality Quotient, waarover ik later meer zal schrijven, legt Keith Stanovich, hoogleraar psychologie in Toronto, uit wat rationaliteit is. Hij beschrijft twee conceptualisaties over rationaliteit, een smalle en een brede theorie (een onderscheid dat is gemaakt door de politicoloog Jon Elster, 1983). De smalle theorie van rationaliteit gaat over twee factoren van rationaliteit: instrumentele rationaliteit en epistemische rationaliteit. Lees verder »
Hoe goed we leren en presteren, hangt mede af van hoe goed we denken. Maar wat is goed denken? Is dit hetzelfde als intelligentie? Weten we, als we een intelligentietest bij iemand hebben afgenomen, hoe goed die persoon kan denken? Het antwoord is “nee”. Goed denken is veel breder dan intelligentie. Intelligentietests zijn slechts incomplete instrumenten om de kwaliteit van denken van mensen te meten. Als goed denken breder is dan intelligentie, hoe zou je het dan kunnen definiëren? Ik doe dat aan de hand van de volgende vier dimensies:Lees verder »
Cognitief wetenschappers, zoals Keith Stanovich, onderscheiden twee basisvormen van rationaliteit: 1) epistemische rationaliteit, ervoor zorgen dat onze overtuigingen corresponderen met de werkelijkheid en 2) instrumentele rationaliteit, ons zodanig gedragen dat we bereiken wat we bereiken willen. Instrumentele rationaliteit heeft betrekking op doen wat werkt en epistemische rationaliteit heeft betrekking op het vinden van waarheid. Mijn mening is dat het gevaarlijk is om elk van deze twee rationaliteiten te negeren. Lees verder »
In 2009 interviewde ik Keith Stanovich, hoogleraar aan de universiteit van Toronto voor het eerst. De aanleiding was toen het verschijnen van zijn boek What intelligence tests miss. In dat interview legde hij uit dat intelligentie en rationaliteit niet hetzelfde zijn en dat rationaliteit erg belangrijk is. Hij legde uit dat intelligentietests incomplete instrumenten zijn voor het meten van cognitief functioneren omdat ze rationaliteit niet meten. Nu, 7 jaar later, interviewde ik Stanovich opnieuw, nu naar aanleiding van zijn boek The Rationality Quotient, dat hij samen met Richard West en Maggie Toplak schreef. Het boek presenteert een protoype voor een testbatterij die rationaliteit in zijn verschillende facetten meet. Deze rationaliteitstest heeft de naam Comprehensive Assessment of Rational Thinking (CART).
Igor Grossmann werd geboren in de Sovjet-Unie, groeide op in Oekraïne en Duitsland en studeerde in Duitsland en de VS. Momenteel geeft hij leiding aan het Wisdom and Culture Lab aan de Universiteit van Waterloo, Canada. Hij is één van de leidende onderzoekers op het gebied van wijsheidsonderzoek (bekijk zijn Google Scholar-profiel ). Zijn werk richt zich op het ontraadselen van wijsheid en het modelleren van culturele verandering. Hij is ook co-host van de On Wisdom Podcast en heeft worldaftercovid.info geïnitieerd. In dit interview zullen we het hebben over onderwerpen als wat wijsheid is, waarom er nu een steeds grotere roep om wijsheid lijkt te zijn, hoe individuen verstandiger kunnen redeneren en handelen, en hoe wijsheid kan worden onderwezen. Lees verder »
In dit artikel uit 2012 schreef ik dat mensen soms angst creëren om macht te verkrijgen over andere mensen. Ik legde uit dat het opwekken of versterken van angst een effectieve manier is om de aandacht van mensen te verkrijgen, hypervigilantie (overmatige waakzaamheid) op te wekken, rationaliteit te onderdrukken en geweld te rechtvaardigen om de (veronderstelde) bedreigingen te bestrijden en loyaliteit af te dwingen. Mensen die dit doen, zetten een vicieuze cyclus in werking. Met andere woorden: een proces van escalatie lijkt onvermijdelijk te zijn. Om angst te blijven aanwakkeren en rationaliteit te blijven onderdrukken moeten dit soort leiders hun volgers blijven voeden met nieuwe informatie over de (veronderstelde) dreiging. Door meer angst te creëren krijgen ze meer aandacht, onderdrukken ze rationaliteit van meer mensen, legitimeren ze meer geweld en krijgen ze meer macht. Dit zijn de methoden die dictators gebruiken. Lees verder »
Zowel in ons eigen alledaagse leven als in de maatschappij worden we geconfronteerd met belangrijke vraagstukken die lastig met kennis en rationaliteit alleen kunnen worden opgelost. De reden hiervoor is dat deze vraagstukken complex zijn, met veel onzekerheid zijn omgeven en dat er vaak verschillende perspectieven en belangen bij betrokken zijn. Denk aan hoe om te gaan met de Corona-crisis, de opkomst van artificiële intelligentie en de mogelijke ethische consequenties daarvan, politieke polarisatie en de verspreiding van misinformatie. Veel filosofen en psychologen denken dat wijsheid nodig is om dit soort vraagstukken effectief te lijf te gaan (lees meer). Maar wat is wijsheid?Lees verder »
Het is een groot voordeel om in complexe situaties, zoals interpersoonlijke conflicten, wijs te kunnen handelen. Nu is bekend dat complexe situaties, waarin tegenstrijdige belangen en standpunten spelen, sterke emoties kunnen oproepen. Dit roept de vraag op welke rol emoties spelen bij de totstandkoming van wijs handelen. Is het zo dat emoties rationaliteit in de weg staan en dat je emoties dus het beste kunt proberen te verminderen? Of kunnen emoties juist behulpzaam zijn in het komen tot wijs gedrag? En zo ja, hoe dan?
Een nieuw artikel van Leary et al. (2017) onderzoekt het psychologische construct van intellectuele bescheidenheid (Intellectual Humility; IH), de mate waarin mensen onderkennen dat hun denkbeelden en overtuigingen verkeerd zouden kunnen zijn. Voor dit doel maakten zij in vier studies gebruik van een nieuwe Intellectual Humility (IH) schaal.
Studie 1 bevestigde de construct validiteit van de IH schaal en liet de relaties tussen intellectuele bescheidenheid en verschillende andere psychologische constructen zien. Positieve correlaties werden gevonden met openheid, epistemische nieuwsgierigheid, intolerantie voor ambiguïteit en eigengereidheid. IH was niet gecorreleerd met narcisme en sociale eigenrichting. Lees verder »
Polarisatie tussen groepen is een groot en actueel probleem. Je kunt hierbij denken aan de polarisatie tussen groepen in spraakmakende internationale conflicten, zoals het onlangs weer heftig opgelaaide Israëlisch-Palestijns conflict. Maar je kunt ook denken aan conflicten tussen groepen binnen maatschappijen. Dit soort tegenstellingen kan te maken hebben met religieuze, politieke of ideologische denkbeelden, met economische factoren en met etnische afkomst of een combinatie van deze dingen. Welke rol kan het cultiveren van wijsheid spelen bij de oplossing van dit soort conflicten?Lees verder »
Je hebt het vast wel eens meegemaakt. Je bent in gesprek met iemand die hardnekkig weigert toe te geven dat hij fout zit. Je geeft goede argumenten voor jouw standpunt en legt uit waarom de zienswijze van de ander niet klopt maar die ander blijft stug vasthouden aan hoe hij het ziet. Hoe kan dit? Waarom geven mensen niet gewoon toe dat ze fout zitten?
De confirmation bias (bevestigingsfout) is één van de bekendste cognitieve fouten die we maken. Het is onze neiging om informatie die onze eerdere overtuigingen bevestigt eerder te zien en zwaarder te wegen dan andere informatie. In dit artikel kun je meer lezen over wat we weten over deze fout. Hoe komt hij tot stand en hoe vindt hij plaats? En welke effecten heeft hij op hoe we met elkaar omgaan en of we wel of niet progressie boeken? Lees verder »
Met irrationele overtuigingen bedoel ik overtuigingen die incoherent of logisch inconsistent zijn en in strijd met wat we weten over de werkelijkheid (in strijd met aanwezig bewijs dus). Niemand is vrij van onrealistische overtuigingen. Onze manier van interpreteren van de werkelijkheid is niet perfect. We zijn behept met systematische vertekeningen in hoe we de werkelijkheid waarnemen (lees meer). Bovendien hebben we allemaal onvermijdelijk door onze opvoeding en cultuur denkbeelden meegekregen die achterhaald kunnen zijn zonder dat we daar bewust bij stil staan. Lees verder »
In het artikel Modern leiderschap is wijs leiderschap beschreef ik 7 uitgangspunten voor wijs leiderschap. Hoe zijn deze uitgangspunten in de praktijk te realiseren? Welke leiders kiezen en volgen we en welke niet? Welke zijn wijs in hun rol en welke niet? Natuurlijk kunnen we goed letten op wat ze zeggen over hun bedoelingen en plannen. Ook kunnen we hun gedrag goed proberen in te schatten. Maar onfeilbaar is deze methode niet. Onwijze personen kunnen namelijk altijd een sociaal wenselijk verhaal ophangen. Maar het zou al veel helpen als we leren om aspirant-leiders uit te schiften die bewust een leiderschapsstijl voorstaan die haaks staat op de uitgangspunten van wijs leiderschap. Maar welke aspirant-leider zou zo gek zijn om onwijs beleid na te streven en onwijs gedrag te vertonen? Dat doet toch niemand? Toch wel.Lees verder »
Wat is de essentie van leiderschap? Is de leider de persoon die de scherpste inzichten heeft en dus altijd weet welke beslissingen de beste zijn? Is de leider de persoon die daarom dus simpelweg kan bepalen wat anderen moeten doen? In Denkers uit een ver verleden zag leiderschap ongeveer op deze manier en sommigen geloven er nog steeds in. Maar het is een achterhaald model. De wetenschap van wijsheid komt met een realistischer model. Lees verder »
Deze website maakt gebruik van cookies om uw ervaring te verbeteren. Door de website te gebruiken gaat u akkoord met het gebruik van cookies. Wanneer u zich registreert of abonneert op deze site kunt u zich op elk moment weer afmelden. Wij gebruiken uw gegevens niet voor andere doeleinden en spelen ze niet door aan derden. AccepteerLees meer
Privacy & Cookies Policy
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
