Hieronder presenteer ik een lijst van cognitieve biases, heuristieken en effecten waar we allemaal in zekere mate behept zijn met daarbij een compacte uitleg (lees ook dit, dit en dit). Ik gebruik vooral de Engelse termen omdat deze het vaakst gebruikt worden, ook in Nederlandstalige literatuur. Het kennen van deze fouten en heuristieken kan ons helpen om onszelf en anderen beter te begrijpen, om minder slachtoffer te worden door toedoen van deze fouten en neigingen en om een realistischere kijk op de werkelijkheid te ontwikkelen (lees ook dit, dit en dit).

Lees verder »

Psycholoog Richard Nisbett heeft een nieuw boek geschreven getiteld Mindware: tools for smart thinking. Ik vind het een must-read voor studenten psychologie. Hier is mijn bespreking van het boek.

Lees verder »

In deel 1 van mijn bespreking van het boek Noise: A Flaw in Human Judgment van Daniel Kahneman et al. heb ik uitgelegd wat noise in menselijke oordeelsvorming is. Noise is willekeurige ongewenste variatie in oordelen over mensen. Noise vindt op veel grotere plaats dan we ons realiseren en dat is een groot probleem. De legitimiteit van allerlei systemen in onze maatschappij hangt namelijk in belangrijk mate af van het draagvlak dat er in voor die systemen. Dat draagvlak hangt weer in belangrijke mate af van de mate waarin de hoeveelheid fouten die er gemaakt worden in oordelen zo gering mogelijk is. Je wilt bijvoorbeeld niet dat de rechtspraak deels het karakter heeft van een loterij: kom je bij de ene rechter dan heb je geluk – zij straft mild-, kom je bij de andere dan heb je pech – zij straft streng. Burgers, patiënten, klanten, verdachten, etc. realiseren zich niet hoezeer zij blootstaan aan noise in oordelen. Zouden ze zich dat beter realiseren dan zou de legitimiteit van allerlei maatschappelijke systemen behoorlijk kunnen afnemen. Het antwoord op dit probleem ligt niet in het verbergen van het feit dat er veel noise is maar in het verminderen van de noise. In deel 2 van mijn bespreking van het boek kun je meer lezen over dit onderwerp, onder andere over psychologische factoren die noise opwekken.

Lees verder »

Zonder dat we dat zelf merken, maken we als mensen voortdurend allerlei waarnemings-, beoordelings- en redeneerfouten. Sinds het begin van de jaren ’70 is er een enorme hoeveelheid onderzoek die dit soort fouten heeft aangetoond. Veel van de technieken en principes in de progressiegerichte aanpak houden rekening met dit soort cognitieve fouten en kunnen worden gezien als tegenmaatregelen tegen deze fouten. Het onderzoek naar cognitieve fouten begon bij Daniel Kahneman en Amos Tversky. Zij toonden aan dat mensen allerlei fouten maken in de manier waarop ze situaties inschatten, informatie verwerken, redeneren en oordelen.

Lees verder »

Leerlingen verschillen in hoe ze denken over de de mate waarin hun intelligentie vastligt (een statische mindset) en waarin inspanning hun schoolprestaties kan verbeteren (inspanningsovertuigingen ofwel effort beliefs). Zowel een statische mindset als negatieve inspanningsovertuigingen kunnen leren en presteren belemmeren en diverse andere negatieve consequenties hebben (zoals angst en een negatief zelfbeeld). Diverse auteurs hebben geopperd dat hoogbegaafdheid van leerlingen een verhoogd risico op een statische mindset hebben. Klopt dit? Een nieuw onderzoek van Boncquet et al. (2022) waaraan 3.329 leerlingen van groep 7 en hun ouders deelnamen verschaft hier meer duidelijkheid over.

Lees verder »

Ben je docent of ouder en geïnspireerd door de groeimindset? Misschien zoek je dan wel eens naar manieren om kinderen te begeleiden. Een interessante manier om het gesprek aan te gaan met kinderen is met behulp van de Mindset Works Effective Effort Rubric. Dit is een eenvoudige matrix die helder, aan de hand van 7 rubrieken, de verschillen tussen een fixed mindset en een groeimindset beschrijft. Wat je kunt doen is samen met de leerling kijken naar deze matrix en hem of haar vragen hoe hij of zij op dit moment omgaat met de verschillende rubrieken. Deze rubrieken zijn: (1) uitdagingen aangaan, (2) leren van fouten, (3) accepteren van feedback en kritiek, (4) oefenen en verschillende strategieën uitproberen, (5) volharding (concentratie op de taak), (6) vragen stellen en (7) risico’s nemen.

Lees verder »

De confirmation bias (bevestigingsfout) is één van de bekendste cognitieve fouten die we maken. Het is onze neiging om informatie die onze eerdere overtuigingen bevestigt eerder te zien en zwaarder te wegen dan andere informatie. In dit artikel kun je meer lezen over wat we weten over deze fout. Hoe komt hij tot stand en hoe vindt hij plaats? En welke effecten heeft hij op hoe we met elkaar omgaan en of we wel of niet progressie boeken?

Lees verder »

In het nieuwe boek van Steven Pinker, Enlightenment Now, kwam ik een nieuw woord tegen: progressiefobie. Het boek is een vurig pleidooi voor vier centrale ideeën uit de Verlichting: rede, wetenschap, humanisme en progressie. Pinker stelt dat de combinatie van deze ideeën zegt dat de mensheid door een groter begrip van de werkelijkheid, via wetenschap, en door een groeiende cirkel van sympathie, veroorzaakt door kosmopolitisme en rede, intellectuele en morele progressie kan boeken. Het doel van de verlichtingdenkers was niet zozeer om de menselijk natuur te verbeteren maar om instituties te bouwen die ervoor zouden zorgen dat het beste in mensen naar boven zou komen.

Lees verder »

Nieuw onderzoek suggereert dat geloven dat elke wolk een zilveren randje heeft je prestaties ten goede kan komen. 

Lees verder »

In Zelfconcordantietheorie noemde ik dat Vasalampi, Salmela-Aro, & Nurmi (2009) empirische steunen vonden voor de zelfconcordantietheorie die stelt dat persoonlijke doelen hebben die gekozen zijn voor autonome redenen doelgerichte inspanning verhoogt en daardoor progressie in de richting van het doel. Progressie, op haar beurt, leidt tot een toename van subjectief welbevinden en aanpassing.” Twee recentere studies bevestigen de relatie tussen zelfconcordante doelen en progressie maar vonden dat deze relatie gemedieerd wordt door verschillende andere variabelen. 

Lees verder »

Een groeimindset hangt samen met bevlogenheid

Coert Visser, Annabel van der Linden en Roelien van der Woude (2014), TvOO- Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties

Samenvatting

Wanneer medewerkers meer bevlogen zijn, functioneren zij in vele opzichten beter dan hun minder bevlogen collega’s. De bevlogenheid van medewerkers kan op allerlei manieren worden bevorderd, waardoor de prestaties van zowel het individu als de organisatie verbeteren. Peter Heslin (2010) suggereerde dat het stimuleren van een groeimindset een manier kan zijn om bevlogenheid te bevorderen. Uit recent onderzoek binnen een grote financiële organisatie blijkt dat er inderdaad een samenhang bestaat tussen een groeimindset en bevlogenheid.

Lees verder »

Hieronder beschrijf ik twee factoren die duurzame progressie mogelijk maken.

Jo Boaler begon als wiskundelerares in Londen en studeerde later Mathematics Education (wiskundeonderwijs) en promoveerde ook op dit terrein. Later ging ze werken als hoogleraar wiskundeonderwijs op Stanford University, de universiteit waar ook Carol Dweck werkt (als hoogleraar psychologie). Boalers vroege studies lieten zien dat leerlingen die actief betrokken aan de slag waren met wiskunde niet alleen beter leren maar het vak ook leuker vinden. Geïnspireerd door het werk van Carol Dweck over mindsets ontwikkelde ze een benadering van wiskundeonderwijs die ze Mathematical Mindsets noemt. Hieronder kun je een overzicht zien van de componenten van die methode. Lees verder »

Alfie Kohn, auteur van onder andere Punished by Rewards, heeft een artikel geschreven, Criticizing (common criticisms of) praise, waarin hij zegt dat zij kritiek op complimenteren afwijkt van die van Carol Dweck. Kohn ziet complimenteren als een manier om mensen te manipuleren in plaats van om met hen samen te werken. Hij heeft de voorkeur om het laatste te doen. Los van dit waardeoordeel, zegt hij, is het zo dat complimenteren negatieve effecten heeft die de intrinsieke motivatie van mensen voor de taak waarvoor ze gecomplimenteerd zijn, ondermijnt. Bovendien, zegt Kohn, is het zo dat complimenten geven een signaal van voorwaardelijke acceptatie is (terwijl kinderen onvoorwaardelijke zorg nodig hebben). Kohn noemt waar hij niet voor pleit: 1) om minder vaak te complimenteren, 2) om meer betekenisvol te complimenteren, 3) om op inspanning in plaats van capaciteiten te complimenteren, 4) om alleen te complimenteren als kinderen het verdienen.