Het CPW 4-Progressiegerichte-Rollen-model (4PR-model) dat wij in 2008 introduceerden*, beschrijft de volgende vier verschillende soorten rollen: helpen, sturen, trainen (/adviseren) en instrueren. Het model is gebaseerd op een assenstelsel dat vier veelvoorkomende rollen beschrijft die in verschillende soorten situaties bruikbaar zijn in het contact met cliënten, medewerkers of leerlingen.

Voor goed onderwijs is het nodig dat leerlingen betrokken en gemotiveerd bezig zijn met leren. Of dit het geval is, hangt tenminste gedeeltelijk af van hoe docenten lesgeven. Onderzoek heeft laten zien dat bepaalde docentstijlen in het algemeen demotiverend werken (zoals autoritair taalgebruik) en dat andere docentstijlen de motivatie van leerlingen juist ten goede komen (zoals het bieden van keuzemogelijkheden). Wat tot nu toe heeft ontbroken is een geïntegreerd model dat laat zien hoe motiverende en demotiverende docentstijlen eruit zien. Een nieuw artikel van Aelterman et al. (2019) presenteert een dergelijk model in de vorm van een circumflex, een circulaire grafische weergave.

Lees verder »

Filosofen hebben zich al eeuwenlang bezig gehouden met de vraag wat een goed leven is. Nauw verwant aan deze vraag is de vraag hoe we onze tijd goed kunnen besteden. Welke tijdsbestedingen beschouwen we tijdens de activiteit of achteraf als goed besteed en welke juist als verloren tijd of erger? Nadenkend over deze vragen kwam ik tot een denkkadertje, een 3×3 model van plezier en nut, dat wellicht behulpzaam kan zijn om hier wat (beginnen van) antwoorden op te formuleren. Lees verder »

Meer dan een decennium geleden introduceerden Gwenda Schlundt Bodien en ik het concept van progressiegericht werken. Deze aanpak omvat een reeks principes en technieken die individuen en teams ondersteunen om zowel bereikte als gewenste progressie zichtbaar te maken en inzicht te verkrijgen in de te nemen vervolgstappen. Het fundament van deze aanpak is stevig geworteld in de bevindingen uit de wetenschappelijke psychologie, zoals de zelfdeterminatietheorie en de mindsettheorie.

Lees verder »

In de hedendaagse tijd, waarin we vaak druk voelen in onze communicatie en meningsverschillen frequent voorkomen, is het vaak verstandig om aandachtig en respectvol met elkaar te communiceren. Het is nuttig het perspectief van de ander serieus te nemen omdat mensen het in het algemeen belangrijk vinden om echt gehoord te worden. Ik kwam in een artikel van Julia Minson een acroniem tegen dat ons kan helpen onze gesprekken effectiever te voeren. Dit acroniem, HEAR, biedt een paar eenvoudige richtlijnen om gesprekken beter te laten verlopen.

Lees verder »

Naar aanleiding van mijn artikel Checklist: 7 vragen om je professionele ontwikkeling te ondersteunen heb ik verschillende gesprekjes gehad met mensen over het belang van het onderscheid maken tussen leren en presteren. Mijn gesprekspartners vonden dit onderscheid interessant en waardevol en hadden belangstelling voor de drie fases die ik noem: de voorbereidingsfase, de uitvoeringsfase en de reflectiefase. De algemene reactie die ik daarop kreeg was dat dit een verhelderende driedeling is en meerdere mensen zeiden dat ze bewuster wilden gaan voorbereiden en reflecteren.

Lees verder »

In persoonlijke ontwikkeling, conflictoplossing en maatschappelijke vooruitgang spelen moeilijke gesprekken een centrale rol. Deze gesprekken kunnen variëren van ouders die gevoelige onderwerpen als de dood en racisme bespreken tot professionals die ongemakkelijke waarheden moeten overbrengen.  Een recente publicatie van Emma Levine, onderzoeker op het gebied van eerlijkheid aan de Universiteit van Chicago, die zij samen met enkele collega’s schreef, werpt nieuw licht op de complexe dynamiek van lastige gesprekken.

Lees verder »

Het dual process model geeft inzicht in hoe docenten de motivatie van leerlingen kunnen ondersteunen. De zelfdeterminatietheorie biedt belangrijke aanknopingspunten voor hoe docenten de motivatie van leerlingen kunnen verbeteren. Dit artikel bevat een samenvatting van dit soort interventies. Wanneer docenten deze interventies toepassen neemt de kans toe dat leerlingen zich beter gaan voelen, meer aangehaakt raken bij de lessen en beter gaan leren en presteren. Jang, Kim & Reeve (2016) laten zien dat een tweesporenaanpak, of, zoals zij het noemen een ‘dual process model’, nodig is om dit te bereiken.

Lees verder »

Dit fragment is overgenomen uit het boek De Ontwikkeling van Wijsheid.

Gedurende het overgrote deel van de menselijke geschiedenis was progressie over generaties heen niet of nauwelijks aanwezig. Vele duizenden generaties lang was het niet zo dat opeenvolgende generaties steeds iets gezonder en welvarender werden. In sommige periodes ging het wat beter, in andere periodes wat slechter, vaak veel slechter. Een eerste grote doorbraak vond zo’n 12.000 jaar geleden plaats: de landbouwrevolutie. Deze vormde de basis voor de eerste menselijke nederzettingen en staten. Pas veel later, vanaf halverwege de 16e eeuw, vond in Europa een volgende doorbraak plaats: de wetenschappelijke revolutie. In deze periode vond een enorme verschuiving plaats in het denken over onszelf, de wereld en onze plek daarin en over wat we weten over hoe we dingen te weten kunnen komen.

Lees verder »

Zowel in ons eigen alledaagse leven als in de maatschappij worden we geconfronteerd met belangrijke vraagstukken die lastig met kennis en rationaliteit alleen kunnen worden opgelost. De reden hiervoor is dat deze vraagstukken complex zijn, met veel onzekerheid zijn omgeven en dat er vaak verschillende perspectieven en belangen bij betrokken zijn. Denk aan hoe om te gaan met de Corona-crisis, de opkomst van artificiële intelligentie en de mogelijke ethische consequenties daarvan, politieke polarisatie en de verspreiding van misinformatie. Veel filosofen en psychologen denken dat wijsheid nodig is om dit soort vraagstukken effectief te lijf te gaan (lees meer). Maar wat is wijsheid?

Lees verder »

Het 4PR model schetst 4 progressiegerichte rollen die afhankelijk van de situatie waarin je je bevindt kunnen worden ingezet: helpen, sturen, trainen (/adviseren) en instrueren. Wat de meest passende rol is in de situatie waarin je je bevindt, kun je bepalen door te kijken naar de twee assen waarop het model is gebaseerd. De horizontale as beschrijft om wat voor doelen het gaat in het gesprek. Links staan doelen die van binnenuit komen; de eigen doelen van het individu of het team; rechts staan doelen die van buitenaf komen en waaraan het individu moet voldoen. De verticale as beschrijft waar ideeën voor oplossingen vandaan komen. Onderaan staan oplossingen die van binnenuit komen (vanuit het individu of het team). Bovenaan staan oplossingen die van buitenaf komen zoals van een adviseur of uit een artikel.Lees verder »

Aangezien mensen behoefte aan autonomie en competentie hebben, is het logisch dat zij graag zelf oplossingen voor hun problemen bedenken. Bij voorkeur zijn deze oplossingen ook nog eens gebaseerd op hun eigen ervaringen. Bij dit soort oplossingen kan de persoon een sterke beleving van autonomie en competentie ervaren. Toch zijn er nog andere soorten oplossingen die in bepaalde situaties bruikbaar kunnen zijn. Hieronder wordt een tweedimensionaal model beschreven dat zes verschillende soorten oplossingen beschrijft.

Lees verder »

We kunnen ons eigen oordeel over onze eigen kennis niet altijd goed vertrouwen. In bepaalde opzichten overschatten we onze eigen kennis systematisch. In andere opzichten onderschatten we onze eigen kennis systematisch. Wat je weet en wat je weet over wat je weet zijn twee verschillende dingen. In dit artikel probeer ik duidelijkheid te scheppen over dit verwarrende onderwerp.

Een idee dat tamelijk populair is binnen de positieve psychologie is de zogenaamde happiness pie, ofwel de gelukstaart. De naam gelukstaart is gebaseerd op een model dat werd gepresenteerd in een artikel van Lyubomirsky, Sheldon, & Schkade (2005). In dit artikel werd gesteld dat ongeveer 50% van de individuele verschillen in geluk veroorzaakt worden door genetische factoren en 10% door levensomstandigheden waardoor er 40% overbleef voor doelbewuste activiteiten. Klinkt het voor jou alsof dit model klopt? Lees dan even verder want onderzoekers Brown & Rohrer (2018) laten zien in een nieuw paper dat er veel af te dingen valt op de gelukstaart.

Lees verder »

Een nieuw onderzoek van Reeve et al. (2023), verkent een nieuw model binnen de zelfdeterminatietheorie (SDT), het tripartite motivatiemodel. Dit model richt zich op het begrijpen van de onderliggende oorzaken van verminderd functioneren bij leerlingen. De bevindingen beloven nieuwe inzichten in hoe onderwijsomgevingen de motivatie en betrokkenheid van leerlingen kunnen beïnvloeden.

Lees verder »