Zoek het eerdere succes daar waar het probleem zich bevindt

Het CPW-7-stappenmodel is een progressiegerichte structuur die veel gebruikt wordt in coaching. Via deze vragenstructuur is het mogelijk om cliënten te helpen om ideeën op te doen om stappen vooruit te zetten in de gewenste richting. Eén van de grote krachten van de aanpak is dat er gebruik wordt gemaakt van vragen naar eerdere successen. Een voorbeeld van zo’n vraag is: “Is het je al eens gelukt om …?” Een eerder succes is een situatie waarin het al eens gelukt is om iets beter te laten verlopen of op te lossen. Wanneer cliënten zich een eerder succes weten te herinneren, doen ze vaak ideeën op over hoe ze verder kunnen met hun huidige situatie en worden ze optimistischer over hun situatie.

Vragen naar eerdere successen

In onze trainingen oefenen we veel met coaches in het gebruik van de 7 stappen aanpak. Eén van de dingen waar we dan veel mee oefenen is het doorvragen over eerdere successen. Bij de vraag naar een eerder succes zoek je naar een voorbeeld waarin het de cliënt al eens gelukt is om relatief succesvol te handelen in een situatie die leek op de huidige probleemsituatie. De reden om hier veel mee te oefenen is dat veel coaches dit een relatief lastig onderdeel van de 7 stappen vinden. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat cliënten zich vaak niet direct een eerder succes kunnen herinneren.

Wat veel coaches doen als cliënten zich niet snel een eerder succes kunnen herinneren, is om hun vraag naar een eerder succes te veranderen. In plaats van te vragen naar een succes in situatie die leek op de huidige, problematische, situatie gaan ze dan vragen naar een succes in een andere situatie. Stel dat de cliënt een probleem heeft in situatie X en geen voorbeeld van eerder succes kan vinden in een situatie die lijkt op X. Veel coaches zijn dan geneigd om een vraag te stellen in de trant van: “Zijn er andere situaties waarin het je wel is gelukt om ….?” Maar wij pleiten niet voor deze strategie. Deze vraag naar een succes in een andere situatie is weliswaar vaak gemakkelijker te beantwoorden voor de cliënt maar meestal ook minder relevant. Je een succes herinneren in een andere situatie geeft je niet een vergelijkbaar optimisme en competentiegevoel als het vinden van een eerder succes in een situatie die sterk lijkt om de situatie waarin je nu een probleem ervaart.

Zoek het eerdere succes op dezelfde plek waar zich het probleem bevindt

Wij pleiten ervoor om het eerdere succes precies te zoeken op de plek waar zich ook het probleem bevindt. Aan de hand van de onderstaande figuur zal ik uitleggen wat ik daarmee bedoel.

Je ziet hier een aantal schijven boven elkaar getekend. Onderop zie je de verbeterbehoefte, stap 2 in het 7 stappen model. Recht daarboven zie je de gewenste situatie (stap 3) en daar weer boven eerder succes (stap 5) en idee voor een stap vooruit (stap 6). Deze schrijven zijn allemaal precies boven elkaar getekend om duidelijk te maken dat de kracht van het model op zijn sterkst is als er een duidelijke koppeling bestaat tussen verbeterbehoefte (≈ probleem), gewenste situatie (≈ doel), eerder succes en stap vooruit. De gewenste situatie moet precies boven de verbeterbehoefte liggen omdat je dan een precieze beschrijving kunt krijgen voor wat de cliënt in de plaats wil voor zijn huidige probleem. Het eerdere succes moet ook precies boven de gewenste situatie en de verbeterbehoefte liggen zodat het eerdere succes dat gevonden wordt ook relevant is voor die verbeterbehoefte en die gewenste situatie. Als het lukt om zo’n eerder succes te vinden is de kans ook groter dat de cliënt zich optimistischer en competenter zal gaan voelen en een concreet idee zal opdoen over hoe hij een stap vooruit kan zetten.

Zoek de plusjes tussen en onder de minnetjes

Het lijkt misschien vreemd om het succes precies daar te zoeken waar ook het probleem zich bevindt. Dat kan ik me voorstellen. Hoe kun je succes vinden in een situatie waarin jou juist iets niet lukt? Aan de hand van een metafoor zal ik uitleggen hoe dit kan. Stel je een probleem voor als een hoge koektrommel met een groot minteken erop. Oppervlakkig gezien lijkt het probleem alleen maar negatief (vandaar het grote minteken). Maar stel je nu eens voor dat je de trommel opent en er een heleboel houten schijfjes in vindt. Op het eerste gezicht lijkt het erop alsof er op al die schijfjes mintekens staan. Vandaar het grote minteken op de trommel. Je sluit de trommel en zet hem weg.

Maar dan vraagt iemand of er ook schijfjes met een plusteken tussen lagen. In eerste instantie is je antwoord ‘nee’. Hij herhaalt zijn vraag en je zegt dat je nog even zal kijken. Je opent de trommel en ziet weer alleen mintekens. Je blijft nog even doorzoeken in de trommel en vindt dan inderdaad, wat verder onderop in de trommel, een schijfje met een plusteken erop. Na nog even doorzoeken vind je er nog een paar. Hetzelfde geldt voor problematische situaties in ons leven. We beseffen dat de situatie negatief is. Als we goed kijken, zien we dat de situatie uit allemaal verschillende onderdelen bestaat, de meeste daarvan zijn negatief. Maar als we goed kijken, vinden we, tussen die negativiteit, of onder die negativiteit, ook plusjes, kleine dingen die wel goed zijn en goed werken. Deze kleine plusjes tussen en onder die vele minnetjes zijn te vergelijken met eerdere successen. Als we goed kijken, kunnen we ze vinden.