Zelfgekozen gedrag en hersenactiviteit

Recent heb ik enkele fMRI-studies genoemd waarin werd onderzocht welke hersengebieden vooral een rol spelen bij zelfgekozen en niet-zelfgekozen gedrag. In dit artikel probeer ik de bevindingen van deze onderzoeken samen te vatten in plaatje van het brein. Eerst vat ik de bevindingen samen in woorden. Ik gebruik hierbij de Engelstalige terminologie om verwarring te voorkomen voor wie de betreffende artikelen wil nalezen (via Wikipedia kun je er vrij gemakkelijk achter komen wat de Nederlandse termen zijn).

Woogul Lee en zijn collega’s (Lee, 2011; Lee & Reeve, 2012, Lee et al., 2013) onderzochten de verschillen in breinactivatie bij gedragingen die zelfgekozen waren op basis van intrinsieke motivatie en niet-zelfgekozen gedragingen die gebaseerd waren op extrinsieke motivatie (zoals beloningen). Ze kwamen er achter dat de anterior insular cortex (AIC) meer actief was tijdens de zelfgekozen (intrinsiek gemotiveerde) gedragingen. De posterior cingulate cortex (PCC) en de angular gyrus waren meer actief tijdens de niet-zelfgekozen (extrinsiek gemotiveerde) gedragingen.

Leotti and Delgado (2011) lieten zien dat de anticipatie van keuze leidt tot meer activiteit in de dorsal ACC, insula, ventral pallidum en midbrain. Deze bevindingen werden gerepliceerd door Murayama et al. (2013) die de verschillen in breinactiviteit onderzochten tussen deelnemers die een spelachtige taak uitvoerden in een eigen-keuze conditie en in een gedwongen-keuze conditie (voor meer details lees dit). Het moment van kiezen activeerde de dorsal ACC (zich uitstrekkend tot de medial prefrontal cortex en het presupplementary motor area, pre-SMA), anterior insula, en midbrain sterker dan het moment waarop deelnemers een gedwongen-keuze aangeboden kregen. Ook was het zo dat, terwijl deelnemers geconfronteerd werden met faalfeedback, er een daling van ventromedial prefrontal cortex (vmPFC)-activatie was in de gedwongen-keuze conditie maar niet in de zelfgekozen conditie.

Het plaatje hieronder laat een sagittale weergave (een doorsnede van voor naar achteren) van het brein zien. Ik heb bij benadering de locaties van de hierboven genoemde gebieden gemarkeerd. Gebieden die  geassocieerd zijn met zelfgekozen gedragingen zijn groen gekleurd; gebieden die te maken met het niet-zelfgekozen gedragingen zijn roodgekleurd.