Hieronder zal ik proberen twee vragen te beantwoorden waar ik al een tijdje over nadenk. Eerst zeg ik iets over de waarde van democratie. Zijn democratieën beter dan niet-democratieën? Ik zal laten zien waarom ik denk dat het antwoord ja is. Vervolgens zal ik mijn gedachten delen over wanneer leiderschap van landen als legitiem als legitiem zou moeten worden beschouwd. Ik denk dat hiervoor aan twee basisvoorwaarden moet worden voldaan. Na dit uitgelegd te hebben, deel ik mijn gedachten over de legitimiteit van het leiderschap van de volgende president van de VS.

Trainingen Progressiegericht Werken

Waarom de wereldwijde groei van democratie waardevol is

Max Roser (2016) definieert democratie als een politiek systeem met instituties waarin burgers hun politieke voorkeuren kunnen uiten, met begrenzingen van de macht van de bestuurder en een garantie van civiele vrijheden. Een autocratie is een politiek systeem waarin politieke voorkeuren niet kunnen worden uitgesproken en waarin burgers geen gegarandeerde burgerlijke vrijheden hebben. In zijn artikel laat Roser zien hoe het aantal democratieën in de wereld langzaam maar zeker gegroeid is gedurende laatste 200 jaar, alleen met een tijdelijke onderbreking van de twee wereldoorlogen. Hij laat ook zien dat politieke vrijheid een recente uitvinding is van de mensheid en dat economische groei normaal gesproken voorafgaat aan democratisering.

Democratie lijkt iets goeds te zijn. Democratieën zijn rijker (met uitzondering van de fossiele-brandstoffen-exporterende landen), gezonder, gelukkiger en beter opgeleid.  Ook is het zo dan mensenrechten beter beschermd zijn in democratieën. Hoewel er geen sterk bewijs is voor causaliteit, suggereren de data dat er een causale link is tussen opleiding en democratie. Die waarschijnlijke causale relatie is waarschijnlijk ook een tweerichtingsrelatie, omdat democratie ook het opleidingsniveau van de burgers lijkt te verhogen.

Hoe moeten we leiders beoordelen?

Met het bovenstaande in gedachten hebben we enkele criteria in handen voor hoe we leiders moeten beoordelen. Moeten we het per definitie goed vinden als een staatsgreep is verhinderd die als doel had een democratisch gekozen leiderschap omver te werpen zoals eerder dit jaar in Turkije gebeurde? Moeten we iedere president als legitiem beschouwen omdat hij of zij verkiezingen heeft gewonnen? Deze vragen verwarden me totdat ik de 2×2 matrix hieronder bedacht die twee belangrijke vragen stelt en die, denk ik, de zaak wat verheldert.

hoe-beoordelen-we-onze-leiders

De VS casus

Als we deze twee criteria toepassen op de recente verkiezingen in de VS dan lijkt er reden voor zorg te zijn. Hoewel de VS geen autocratie is, zijn er serieuze argumenten om te zeggen dat het ook geen volledige democratie meer is. Een Princeton-onderzoek liet enkele jaren geleden zien dat “economische elites en georganiseerde groepen die zakelijke belangen vertegenwoordigen substantiële onafhankelijke invloeden hebben op het VS regeringsbeleid terwijl gemiddelde burgers en belangengroepen gebaseerd op het algemene belang weinig tot geen onafhankelijke invloed hebben.”

Hier zijn enkele voorbeelden van hoe dit heeft kunnen gebeuren. Een factor die dit mogelijk heeft gemaakt is de Citizens United wetgeving die het mogelijk maakt voor het grote geld om een stevige greep te krijgen op bijna alle kandidaten voor het presidentschap (duidelijke uitzonderingen waren Bernie Sanders en Jill Stein). Dit leidde tot de situatie waarin beide uiteindelijke kandidaten afgekeurd werden door een meerderheid van de burgers terwijl een andere kandidaat, die effectief uitgeschakeld leek te zijn door zijn eigen partij, ideeën had die correspondeerden met de visies van de meerderheid van de kiezers (Sanders). Een andere factor is dat de rol van de commerciële media zeer uitgebreid berichtten over één kandidaat (Trump) terwijl zij een andere kandidaat grotendeels negeerden (Sanders). Nog een factor is het proces van gerrymandering wat het mogelijk heeft gemaakt dat de persoon die met afstand de meeste stemmen heeft gekregen de verkiezingen heeft verloren.  Dit alles in beschouwing nemend, vind ik het twijfelachtig om te zeggen dat de toekomstige president democratisch aan de macht zal zijn gekomen.

Zal die persoon regeren op een manier die de democratie beschermt en versterkt? Niet waarschijnlijk. Al tijdens de campagne heeft hij expliciete minachting getoond voor de instituties waarop een stabiele democratie is gebouwd. Hij heeft de pers fel aangevallen en hij blijft dat doen. Hij heeft zelfs individuele leden van de pers geïntimideerd en bedreigd omdat zij kritisch over hem waren. Ook heeft hij meerdere malen minachting getoond voor de grondwet en de nationale en internationale wetten. Ten slotte heeft hij minachting voor de democratie zelf getoond door te zeggen dat het resultaat van de verkiezingen alleen geaccepteerd zou moeten worden als hij zou winnen. Op een bepaald moment heeft hij zelfs gezegd dat de verkiezingen geannuleerd zouden moeten worden en het presidentschap gewoon aan hem gegeven zou moeten worden.

Moeten democratieën de voorkeur krijgen boven autocratieën? Ja. Is Trumps presidentschap legitiem? Nauwelijks.

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (2)
  • Bruikbaar (1)