Moeten uitleggen helpt bij het leren

Misschien heb je wel eens ervaren dat het heel leerzaam kan zijn om iets uit te leggen. Een beetje paradoxaal is dat wel. Ons basisidee is dat degene aan wie uitgelegd wordt degene is die moet leren van het proces. Maar als je even doordenkt, is het niet zo raar meer dat de uitlegger ook leert van het proces. Om namelijk iets goed uit te leggen, moet je goed nadenken over de stof. Voordat je goed kunt uitleggen, moet je een idee hebben over de belangrijkste onderwerpen binnen de stof die je gaat uitleggen. Ook moet je een idee hebben over welke feiten je wilt overdragen en welke structuur je aanbrengt in je uitleg. Je moet, met andere woorden, zo actief met de stof bezig zijn dat het ook leerzaam voor je zelf wordt.

Rolwisselend onderwijs: de leerling als uitlegger

Voor docenten is het goed om je hiervan bewust te zijn. Veel docenten brengen leerlingen soms bewust in de positie dat ze dingen moeten uitleggen. Dit principe wordt wel rolwisselend onderwijs genoemd. Het nut hiervan wordt bevestigd door onderzoek dat laat zien dat door een bepaald begrip uit te leggen je opnieuw je eigen kennis construeert, waardoor deze steviger verankerd wordt en zich makkelijker verbindt met nieuwe informatie. Dit principe wordt onder andere toegepast in het project Bètacoach.

“Straks vraag ik je om dit uit te leggen”

Nieuw onderzoek laat nog iets extra’s zien. John Nestojko en zijn collega’s (2014) lieten 50 leerlingen gedurende 10 minuten een tekst van 1500 woorden bestuderen. Tegen een deel van de leerlingen zeiden ze dat er achteraf een test over het materiaal afgenomen zou worden. Tegen het andere deel van de leerlingen zeiden ze dat zij achteraf het materiaal aan iemand anders moesten uitleggen. Na afloop werden alle leerlingen getest op hun kennis. Leerlingen die dachten dat zij het materiaal moesten gaan uitleggen bleken zich meer feiten te kunnen herinneren, en zich sneller dingen te kunnen herinneren uit de tekst. Ook konden zij zich beter de belangrijkste punten uit de tekst herinneren en konden zij zich de structuur van de tekst beter herinneren. Van tevoren aankondigen dat je leerlingen gaat vragen om dingen uit te leggen zou dus wel eens een heel nuttige interventie kunnen zijn.