Hoe verhoudt progressiegericht leidinggeven zich tot hiërarchie?

Progressiegericht leidinggevenden zullen zich niet snel nadrukkelijk hiërarchisch opstellen. In feite doen ze praktisch het tegenovergestelde. In progressiegericht leidinggeven wordt bijvoorbeeld een autoritaire opstelling als het even kan vermeden (en het kan bijna altijd). Ook stellen ze vragen en geven ze zelden opdrachten. Wanneer ze verwachtingen duidelijk maken aan medewerkers leggen ze specifiek uit wat de reden hiervoor is (lees meer). En ze accentueren de autonomie van medewerkers zoveel mogelijk en scheppen bewust keuzemogelijkheden voor medewerkers. En als het enigszins mogelijk is betrekken ze medewerkers bij het stellen van doelen en het formuleren van regels.

Hiërarchie is onvermijdelijk 

Maar het zou niet juist zijn om te zeggen dat progressiegericht werken het bestaan en het nut van hiërarchie ontkent. Dat is niet het geval. Zo gauw een organisatie een zekere complexiteit en omvang gaat krijgen zal hiërarchie niet alleen onvermijdelijk zijn maar ook nuttig. Mij is geen enkel voorbeeld bekend van een dergelijke organisatie die zonder hiërarchie functioneert. Onderzoekers Deb Gruenfeld en Lara Tiedens stellen dat onderzoekers geen voorbeelden van hiërarchieloze organisaties hebben weten te vinden (bron). Wel zijn er organisatie die machts- en statusverschillen en het aantal managementlagen proberen binnen de perken te houden maar ook zij kennen hiërarchie. We zien hiërarchie niet alleen in organisaties. Ook in de meest moderne democratieën kiezen wij mensen die ons moeten leiden. 

Hiërarchie is nuttig

De reden dat hiërarchie blijft bestaan is dat het een nut heeft. Hiërarchie is nodig om het proces van het bouwen van structuren die het collectief ten goede komen mogelijk te maken en om die structuren te bewaken en verder te ontwikkelen. Die structuren geven aan wat de bedoeling is binnen de organisatie en ook wat niet bedoeling is. In grotere organisaties zou de afwezigheid van hiërarchie leiden tot richtingloosheid en tot de wet van de jungle (het recht van de sterkste).

Autonomie-ondersteunend en legitiem

Hiërarchie is dus functioneel en onvermijdelijk maar hoe je hem invult, heeft een sterke impact op de effectiviteit van de organisatie en het welbevinden van de mensen die er werken. Wat niet goed werkt, is een hiërarchie die gekenmerkt wordt door autoritair gedrag, grote statusverschillen en een cultuur van belonen en straffen. Wat wel goed werkt is een hiërarchie die gekenmerkt wordt door het respecteren en benutten van de behoefte aan autonomie en invloed van iedereen in de organisatie en door het steeds blijven legitimeren van de uitoefening van hiërarchische macht.