Hoe moeten we kijken naar het maken van fouten?

Het maken van fouten is normaal gesproken niet plezierig. Maar het krampachtig proberen te vermijden van fouten kan gevaarlijk zijn en het verbieden van fouten heeft ook al geen zin. Dergelijke pogingen zullen er waarschijnlijk toe leiden dat je alleen nog maar op safe zult proberen te spelen en het aangaan van nieuwe uitdagingen zult gaan vermijden. Veel mensen realiseren zich dat het maken van fouten onvermijdelijk is. In hun goede bedoelingen om mensen juist aan te moedigen om vooral te blijven leren en proberen zeggen ze soms dingen als: “fouten maken moet!”, “het is juist goed om fouten te maken!” want: “van je fouten kun je leren!” Toch denk ik dat deze manier van denken de plank net misslaat.

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Onvermijdelijk als je moeilijke dingen doet

Bij het doen van moeilijke dingen en het aangaan van uitdaging is het maken van fouten onvermijdelijk. We moeten dus niet te angstig zijn voor het maken van fouten want dan durven we geen moeilijke dingen meer te doen. Maar het maken van fouten moet ook weer niet gezien gaan worden als een doel op zich. Wat het doel wel is, is de prestatie die je probeert te bereiken of de vaardigheid die je probeert aan te leren. We hebben daarbij een zekere tolerantie voor fouten nodig. Als we niet onder ogen kunnen zien dat we fouten maken, wordt het doen van moeilijke dingen onverdraaglijk.

Het maken van fouten is op zichzelf niet goed

Maar dat het goed zou zijn om fouten te maken en dat je van fouten zelf kunt leren, is de vraag. Bij effectieve vormen van leren probeer je je zo goed mogelijk te richten op het foutloos uitvoeren van wat je probeert te leren. Je gaat niet bewust in het wilde weg fouten maken. In plaats daarvan heb je een goed beeld van hoe een goede uitvoering eruit ziet en je probeert in je gedrag deze norm zo goed mogelijk te benaderen. In die zin probeer je dus, terwijl je iets heel moeilijks aan het doen bent, wel degelijk zoveel mogelijk te vermijden dat je het fout doet.

Tegelijk onderken je heel open wat er fout gaat. Dat is waar je op inzoomt en dat je waar je je verdere concentratie vooral op richt. Je probeert dat wat er fout ging opnieuw te doen, mogelijk onder begeleiding van een expert, en zodoende de fout stap voor stap weg te werken (lees meer).

Neurale paden kunnen leiden tot het herhalen van fouten

Fouten maken hoort bij leren. En gemaakte fouten kunnen je laten zien waar je leren zich vooral op moet richten (lees meer). Maar van hoe je het fout hebt gedaan, kun je, in letterlijke zin, waarschijnlijk niet leren. Dat komt door het volgende. Als we iets doen wordt een neuraal pad in onze hersenen gecreëerd of versterkt. Dat gebeurt zowel als we iets goed doen als wanneer we iets fout doen. Dit (sterkere) neurale pad leidt er toe dat we hetzelfde gedrag, of dat nou goed of fout was, een volgende keer gemakkelijker doen. Dit betekent dat als we eenmaal een fout gemaakt hebben, we deze geneigd zijn te herhalen. Dit is de reden dat we vaak ineffectief gedrag blijven herhalen terwijl het niet werkt en zelfs terwijl we doorhebben dat het niet werkt (lees meer).

Proberen het goed te doen en fouten systematisch wegwerken

Effectief leren komt dus neer op:

  1. het onderkennen van de onvermijdelijkheid van het maken van fouten als je moeilijke dingen doet
  2. het geconcentreerd proberen je uitvoering (van de taak, het muziekstuk, etc.) zo snel mogelijk goed te doen (fouten dus te vermijden)
  3. het systematisch wegwerken of wegoefenen van foutjes door het hebben van een duidelijk beeld van hoe een goede uitvoering eruit ziet en waar mogelijk met behulp van expertfeedback
Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (10)
  • Bruikbaar (4)