Effectief communiceren met dementerenden

Recent bracht een deelnemer in onze training progressiegericht coachen een casus in als intervisie-oefening (volgens deze aanpak). Als casus bracht hij in dat onlangs bekend was geworden dat zijn moeder beginnende dementie had. Hij wilde graag tips ontvangen van zijn medecursisten over hoe hij zo effectief mogelijk om zou kunnen gaan met deze situatie. Wat hij graag wilde, was dat hij een manier van omgaan met de situatie zou vinden waarbij hij zoveel mogelijk voor zijn moeder kon betekenen en zelf intussen ook goed voor zichzelf kon blijven zorgen zodat hij ook zelf overeind zou blijven. De intervisie oefening leverde veel op en was nuttig voor de persoon die de casus inbracht en ook voor de andere deelnemers die tips en complimenten aan hem gaven. Er kwamen veel en gevarieerde complimenten en tips naar voren. Er werd veel steun naar voren gebracht en er kwamen zowel praktische als wat meer abstracte tips naar voren.

Wennen aan beginnende dementie

Het omgaan met mensen met dementie kan een behoorlijke uitdaging zijn voor familieleden en vrienden. In de beginstadia kan het lastig zijn om te wennen aan de nieuwe situatie dat de dementerende persoon achteruitgaat. Als familielid of vriend kun je je erg verbaasd voelen over de reacties van de persoon en de neiging hebben de persoon te corrigeren of confronteren. Als de persoon bijvoorbeeld een anekdote vertelt die zij al vaker heeft verteld, kun je de neiging hebben om je verbazing of irritatie te uiten en de persoon erop te wijzen dat ze de anekdote al vaker heeft verteld. Maar hoe begrijpelijk deze neigingen ook zijn, ze lijken niet verstandig. Het effect op de dementerende persoon kan zijn dat zij zich onder druk gezet voelt en dat zij boos of angstig wordt en zich incompetent voelt. Tegelijkertijd zal jouw correctie of kritiek er hoogstwaarschijnlijk niet toe leiden dat dezelfde anekdote voortaan niet meer verteld zal worden.

Tips voor het praten met dementerenden

Als tot je doorgedrongen is dat het communiceren met mensen met dementie speciale eisen stelt, is het misschien verstandig om je te oriënteren op hoe je dit kunt aanpakken. Op internet zijn vele lijstjes met aanbevelingen te vinden voor hoe je effectief kunt omgaan met mensen met dementie. Dit lijstje is een voorbeeld. Hier is een lijst van tips waarbij onderscheid gemaakt worden naar het stadium waarin zich de dementie bevindt. Als je even googelt, zul je nog veel meer van dit soort lijstjes vinden.

Rust, aansluiting en eenvoud

De lijstjes overziend, vallen me enkele gemeenschappelijke thema’s op:

1. Rust: een accepterende, geduldige en rustige houding. Door een dergelijke houding voorkom je dat de situatie nog verwarrender en belastender wordt voor de dementerende dan hij misschien al is.
2. Aansluiting: door ruimte en erkenning te bieden voor hun perspectief en hun gevoelens zelfs al zeggen ze dingen die niet kloppen of onredelijk lijken, voorkom je dat de situatie voor hen alleen maar stressvoller en onbegrijpelijker wordt. Hen confronteren en bekritiseren, werkt waarschijnlijk niet goed en vermoedelijk alleen maar averechts.
3. Eenvoud: stel eenvoudige vragen, geef eenvoudige uitleg en vraag niet van de persoon om te doen waar zij zelf niet meer toe in staat is.

Blijven aanpassen

Eén van de meest uitdagende aspecten van effectief omgaan met dementerenden is misschien wel dat de situatie blijft veranderen. Daardoor is effectieve communicatie met hen niet simpelweg een kwestie van een nieuwe manier van communiceren aanleren. In plaats daarvan moet je je manier van communiceren blijven aanpassen terwijl de ziekte zich ontwikkelt.

Verzoek: Ik wil graag meer te weten komen over dit onderwerp. Ken je onderzoek naar manieren om effectief te communiceren met dementerenden? Wil je me dit dan toesturen?