De combinatie van kritisch denken en hoop

Hoop zonder kritisch denken leidt tot naïviteit en kritisch denken zonder hoop leidt tot cynisme. Om te overleven hebben we beide tegelijk nodig.

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Maria Popova: we hebben kritisch denken en hoop tegelijk nodig

In een interessant artikel van Maria Popova (foto) staan enkele wat mij betreft behartigenswaardige dingen. Een frase die mij bijvoorbeeld trof is: “De aannames die mensen maken over de motieven van anderen onthullen altijd veel meer over de aannemers dan over degenen over degenen over wie iets aangenomen wordt”. Een andere mooie vind ik: “Maar het kwaad overwint alleen als we het verwarren met de norm.” Popova’s artikel gaat over kritisch denken en hoop, beide belangrijke dingen.

Zij stelt dat hoop zonder kritisch denken leidt tot naïviteit en dat kritisch denken zonder hoop leidt tot cynisme. Wat ze zegt is dat we, om te overleven, beide tegelijk nodig hebben. Ze geeft geen naam aan wat je krijgt als je die twee dingen combineert. Laat ik een naam voorstellen: wijsheid. En laat ik meteen een naam bedenken voor wat je krijgt als hoop en kritisch denken beide weg zijn: apathie.

Visualisatie

Visueel kun je dit als volgt weergeven:

wijsheid

Wijze voorbeelden

Nu ik dit zo bedacht heb. zit ik even te denken over het woord wijsheid. Combineren wijze mensen inderdaad kritisch vermogen en hoop? Welke mensen schieten me te binnen als ik denk aan wijsheid? De eerste drie voorbeelden zijn Gandhi, Mandela en King. Alle drie combineerden zij kritisch vermogen, wat naar voren kwam in hun verzet tegen de gevestigde (onderdrukkende) orde, met hoop (“I have a dream”).

De toekomst is open

We kunnen ernaar streven om realistische uitspraken te doen over het verleden en het heden. Maar het is moeilijk om te bepalen wat realistische uitspraken over de toekomst zijn. De toekomst is open. Hoe de toekomst wordt is in belangrijke mate afhankelijk van ons vermogen om wijs te denken en handelen.

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (13)
  • Bruikbaar (4)