K. Anders Ericsson is een Zweedse psycholoog die hoogleraar is aan de Amerikaanse Florida State University. In het begin van zijn carrière werkte hij onder andere samen met de vermaarde Nobelprijswinnaar Herbert Simon. Inmiddels wordt hij algemeen erkend als de belangrijkste onderzoeker ter wereld op het gebied van expertise-ontwikkeling. Hij heeft, met zijn collega’s, veel onderzoek gedaan naar hoe toppresteerders uit verschillende gebieden het voor elkaar hebben gekregen om de top te bereiken. Tot nu heeft Ericsson alleen wetenschappelijke publicaties geschreven. Maar binnenkort verschijnt een populair wetenschappelijk boek over zijn werk dat hij samen schreef met Robert Pool: Peak: Secrets from the New Science of Expertise. Ik kreeg gelegenheid het boek al te lezen en kan het van harte aanbevelen. Ook mocht ik onderstaand interview, gehouden door de Canadese Tricia van der Grient, vertalen uit het Engels.

Lees verder »

Neuroplasticiteit is de eigenschap van de hersenen om zich levenslang te blijven ontwikkelen. De laatste jaren komt er vanuit de wetenschap steeds meer informatie over hoe groot dit vermogen van de hersenen is om zich te ontwikkelen. In dit artikel leg ik kort uit wat neuroplasticiteit is, in dit artikel schrijf ik over hoe neuroplasticiteit een grote rol kan spelen in het genezen van ziektes en in dit artikel belicht ik sceptische visies op neuroplasticiteit. Sinds ik een jaar of 10 geleden begon te lezen over neuroplasticiteit begon ik mij af te vragen hoe ver de mogelijkheden van hersentraining gaan. Een van de vragen die mij in het bijzonder interesseerde was de vraag in hoeverre leeftijdsgerelateerde problemen kunnen worden vertraagd of voorkomen.

CPW trainingen progressiegericht werken worden door cursisten over het algemeen beoordeeld als leerzaam en prettig. We merken dit ook doordat cursisten onze trainingen aanbevelen aan collega’s en kennissen en ook regelmatig zelf terugkomen in een vervolgtraining. Als ik probeer te analyseren wat de belangrijkste reden is waarom onze trainingen goed werken dan komt ik tot het volgende antwoord: progressiegericht oefenen. In de trainingen van CPW bieden wij deelnemers veel gelegenheid om situaties te oefenen die voor hen relevant zijn en die ze uitdagend vinden. Ze oefenen veel met elkaar en met ons als trainers en soms met een live-cliënt.

Een tijdje geleden kregen wij een email van een cursist in in de training progressiegericht leidinggeven. In de email stond een verzoek om een gesprek te voeren met enkele medewerkers uit de organisatie van die cursist. De reden om onze hulp te vragen was dat er sprake was van al lang verstoorde verhoudingen tussen de betreffende mensen. De cursist schreef dat ze dacht dat er binnen de organisatie niemand was die voldoende vaardigheden had om via gesprekken dit probleem op te lossen en dat hiervoor een ervaren progressiegerichte coach nodig was. Helaas hadden wij geen tijd in onze agenda om te voldoen aan dit verzoek.

Lees verder »

Deliberate practice, wat je zou kunnen vertalen als doelbewust oefenen, komt erop neer dat je geconcentreerd werkt aan (deel)taken waar jij nu nog niet betrouwbaar competent op kunt functioneren. Je zoekt hierbij dus de grens van je eigen competentie op, het punt waar het moeilijk begint te worden voor jou. Dat is wat je gaat oefenen. Je oefent kleine stukjes en je oefent ze steeds opnieuw. Daarbij is het belangrijk dat je één of andere vorm van betrouwbare feedback hebt om te beoordelen of je progressie boekt.

Lees verder »

Je goed concentreren en blijven concentreren is nodig wanneer je een belangrijke of uitdagende taak aan het uitvoeren bent. Het doen van zo’n taak vereist dat je je je helemaal richt op die taak en niet snel afgeleid bent of in gedachten afdwaalt. Wanneer je in de gedachten afdwaalt terwijl je een belangrijke of moeilijke taak aan het uitvoeren bent moet je je aandacht verdelen over de taak en de afdwalende gedachten die je hebt. Dit betekent dat je twee dingen tegelijk aan het doen bent. We noemen dat tegenwoordig multitasken. Veel onderzoek heeft laten zien dat we niet goed zijn in multitasken. Als we met een uitdagende taak bezig zijn en tegelijk met onze eigen afdwalende gedachten dan is lijdt onze prestatie op die taak daardoor. Voor  het doen van een uitdagende taak moeten we dus in staat zijn om onze gedachten te blijven richten op die taak en afleidingen en afdwalen kunnen voorkomen.

Lees verder »

Cursisten in onze trainingen progressiegericht werken zeggen nogal eens aan het begin van trainingen dat ze progressiegerichte gesprekken op een vloeiende en natuurlijke manier willen leren voeren. Ze voegen dat iets toe in de trant van dat ze willen leren om tijdens gesprekken niet heel bewust te hoeven nadenken over hun reacties en vragen en dat het voelt alsof het gesprek vanzelf goed gaat. Bij zulke vragen geef ik weleens het voorbeeld van iemand die zelf geen piano speelt een bekwame pianist een prachtig stuk ziet spelen van bijvoorbeeld Chopin. De persoon kijkt naar de pianist en geniet. Het spelen is vloeiend en natuurlijk en het lijkt vanzelf te gaan. Geïnspireerd neemt de toeschouwer contact op met een pianoleraar om les te gaan nemen. Hij of zij denkt: zo wil ik ook leren spelen. Wat een genot moet dat zijn! Dan beginnen de lessen en dan komt de persoon erachter dat piano leren spelen niet meevalt. Eenvoudige melodietjes met een hand zijn al niet makkelijk laat staan als er nog een tweede hand bijkomt.

Lees verder »

Recent verscheen er een meta-analyse van Macnamara et al. (2014) op basis waarvan door de auteurs geconcludeerd werd dat deliberate practice weliswaar belangrijk is voor de ontwikkeling van toppresteren maar minder belangrijk dan eerder gesuggereerd werd door Anders Ericsson en zijn collega’s (onder andere in Ericsson et al., 1993). Eerder heb ik al eens geschreven over publicaties waarin het werk van Ericsson werd bekritiseerd (lees dat artikel hier). Toen vond ik dat die auteurs op verschillende wijzen geen recht deden aan het werk van Ericsson en zijn beweringen bovendien verkeerd weergaven. Een van de auteurs van die eerdere publicaties (Hambrick) is ook betrokken bij deze nieuwe publicatie, de meta-analyse. Ik was benieuwd of dit nieuwe onderzoek wel recht deed aan het werk van Ericsson en aan het deliberate practice concept. Helaas denk ik dat dat ook nu niet het geval is.

Lees verder (Engels)

Een paar dagen geleden sprak ik een leidinggevende die vertelde dat zij een gesprek met een medewerker had gehad waarin zij deze medewerker had aangestuurd. Ze vertelde me dat ze het voorbereiden van het gesprek nogal moeilijk had gevonden. Ze maakte gebruik van de techniek van progressiegericht sturen. Bij deze aanpak formuleer je heel duidelijk wat je wilt dat de medewerker gaat doen (dit heet je verwachting) en geef je ook duidelijk aan wat de reden is dat je dit van hem of haar vraagt (dit heet je motivering). Deze leidinggevende vertelde me dat ze het moeilijk had gevonden om de reden goed onder woorden te brengen. Ze zei dat ze er van alles bij sleepte en het heel ingewikkeld maakte. Pas aan het eind van haar voorbereiding lukte het haar om haar reden kort en eenvoudig onder woorden te brengen. Toen ze me dit verteld had vroeg ik haar of het gesprek het gewenste resultaat had opgeleverd. Dat bevestigde ze. Ze voegde er aan toe: “Maar ik vraag me af waarom ik het mezelf zo moeilijk maak tijdens de voorbereiding”.

Lees verder »

Levels of knowledge and deliberate practice
Pachman, Mariya; Sweller, John; Kalyuga, Slava

Dit onderzoek liet zien dat leerlingen die al kennis hadden over een bepaald kennisgebied (geometrie) het meest hadden aan een deliberate practice strategie waarbij zij zich specifiek en uitsluitend richtten op de zwakke plekken in hun kennis. Daarnaast bleek dat leerlingen met weinig kennis over het onderwerp in eerste instantie meer baat hadden bij een leerstrategie waarbij zij zich richtten op een combinatie van onderwerpen waar zij al kennis over hadden en onderwerpen waar zij zwak in waren. Dit onderzoek suggereert dat wanneer je nog weinig bekend bent met een kennisgebied, je je het beste eerst kunt richten op onderdelen waar je al enige bekendheid mee hebt. Pas nadat je competentie is toegenomen zou dan je nadruk moeten komen liggen op het je concentreren op het versterken van je zwakke plekken.

Een universele drive van mensen is om competent te zijn om competenter te worden. Deze drive manifesteert zich in veel aspecten van het leven. Jezelf als competent zien en het hebben van de ervaring om competenter te worden, dragen in belangrijke mate bij aan menselijk welbevinden. Dit is niet alleen het geval in het begin het leven. Het blijft zo tot op hoge leeftijd. Twee factoren zijn heel behulpzaam om de voordelen van competentie en competentie-ontwikkeling te kunnen genieten. De eerste factor is de overtuiging dat je competentie kan worden ontwikkeld. Ik heb veel geschreven over het verschil tussen een fixed mindset en een groeimindset (lees dit artikel voor meer achtergrondinformatie).  Een groeimindset, geloven dat je competentie ontwikkeld kan worden via inspanning, is een voorwaarde voor blijvende groei. De tweede factor is kennis over hoe competentie efficiënt ontwikkeld kan worden. Twee dingen zijn nuttig om te weten over competentie-ontwikkeling.

Lees verder »