Beschuldigen draagt nooit bij aan progressie

Als er iets niet goed gaat zijn we vaak geneigd om de schuldvraag te stellen: wie heeft dit veroorzaakt? Dit gebeurt in gezinnen, in scholen, in bedrijven en in de politiek. De veronderstelling is blijkbaar dat het benoemen van de schuldige(n) nuttig en noodzakelijk is voor het oplossen van de betreffende problemen. Maar is dit een terechte veronderstelling? Volgens mij niet.

Ik vermoed dat mensen beschuldigen nooit bijdraagt aan progressie. De reden is dat degene die beschuldigd wordt de beschuldiging als een aanval zal zien en zich zal proberen te verdedigen. Zoals psychologen Carol Tavris en Elliot Aronson in hun boek Mistakes were made but not by me hebben laten zien gaan mensen zelden mee met de beschuldiging die tegen hen wordt geuit. In de manier waarop mensen de werkelijkheid en hun eigen keuzes en gedrag waarnemen vindt een mechanisme plaats van zelfrechtvaardiging.

We nemen de werkelijkheid als het ware in ons eigen voordeel waar. Wij denken dat wij geen fouten hebben gemaakt. Als dingen mis zijn gelopen dan komt dan door anderen of door omstandigheden die ons het werken onmogelijk maakten. Of we beschikten niet over de nodige informatie. Het lijkt misschien gek of verwerpelijk dan wij mensen (we doen het vrijwel allemaal of we ons er nu van bewust zijn of niet) maar het is eigenlijk niet zo raar.

Zoals Kathryn Schulz in haar boek Being wrong uitlegt gaan we normaal gesproken door het leven met de aanname dat we gelijk hebben in onze meningen en keuzes. Haar argument is wel sterk. Als we niet zouden denken dat onze mening juist was, dan zouden we hem niet hebben, dan zouden we een andere mening hebben. Als we zouden denken dat een keuze die we maken onjuist was dan zouden we hem niet maken.

Daarom werkt het beschuldigen van mensen niet. Mensen zullen waarschijnlijk niet vinden dat je gelijk hebt. Ze zullen zich verdedigen tegen de aantijging en zich schrap zetten. Ze komen in een negatieve ‘state of mind’ die de nuance uit hun denken haalt en die samenwerking bemoeilijkt. Oplossingsgerichte trainers die met veroordeelde huiselijk geweldplegers werken vragen van deze mensen niet om toe te geven dat zij het fout hebben gedaan; dat ze schuldig zijn.  In plaats daarvan gaan ze met deze mensen heel gericht werken aan het formuleren en realiseren van positieve levensdoelen (lees meer). En dit werkt.

Mijn stelling is: het beschuldigen van mensen draagt nooit bij aan progressie. Als er na een beschuldiging al progressie bereikt wordt dan denk ik dat dit alleen gebeuren zal nadat de schade die de beschuldiging heeft gecreëerd weer ‘gerepareerd’ is (door verzoenende woorden bijvoorbeeld).

Wat denkt u hierover?