Als-dan planning

Als-dan planning is een techniek die goed helpt om specifiek doelgericht gedrag te vertonen op het moment dat het nodig is. Veel mensen kennen het verschijnsel wel dat we vaak niet doen wat we willen of moeten doen (dit wordt wel de kloof tussen weten en doen genoemd). Het probleem is dan dat we wel weten wat we willen bereiken en we weten ook wel wat gedrag is dat past bij het bereiken van dit doel maar we laten op het cruciale moment na om het gewenste gedrag te vertonen. Dat we dit doelgerichte gedrag (doen-wat-werkt gedrag) niet vertonen, kan ermee te maken hebben dat we ons op het kritieke moment laten meeslepen door emoties of toegeven aan verleidingen of dat we er simpelweg niet op tijd aan denken dat het doelgerichte gedrag gewenst is in die situatie. Deze kloof tussen weten en doen kan zich op allerlei terreinen voordoen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat we gezonder willen eten maar onszelf ‘s avonds toch plotseling met cola en chips op de bank zien zitten. Een ander voorbeeld is dat we in spannende gesprekssituaties het belangrijk vinden om rekening te houden met het perspectief van de ander maar opeens laten we ons door onze eigen boosheid meeslepen en zien we onszelf verwijten maken in plaats van dat we luisteren en begrip tonen. Herkenbaar? Dan kun je waarschijnlijk baat hebben bij als-dan planning.

Als X gebeurt, doe ik Y

Als-dan planning komt eenvoudigweg neer op het maken van een duidelijke afspraak met jezelf om in een specifieke situatie specifiek doelgericht gedrag te vertonen. Je zegt met andere woorden tegen jezelf: “Als X gebeurt dan doe ik Y.” Uit onderzoek van Peter Gollwitzer en zijn collega’s blijkt dat als-dan planning de kans aanzienlijk vergroot dat je het gewenste effectieve gedrag in de situatie waarin erom gevraagd wordt daadwerkelijk toepast. Daarmee vergroot je dus in belangrijke mate de kans dat je progressie in de richting van je doelen bereikt. Door als-dan planning te gebruiken, leg je de sturing van je gedrag bij de situatie. In plaats van dat je een vage afspraak met jezelf hebt om gezonder te eten, meer te bewegen, of wat meer rekening te houden met het perspectief van anderen maak je heel specifieke afspraken met jezelf.

Voorbeelden van als-dan voornemens

Enkele willekeurige voorbeelden van zulk soort als-dan afspraken zijn:

• Als ik in de auto stap leg ik mijn mobiele telefoon in het dashboardkastje
• Als ik de tv aanzet schenk ik een glas water voor mezelf in
• Als ik irritatie bij mezelf opmerk over iets wat iemand zegt, pas ik de plus achter de min techniek toe

Hoe concreter hoe beter

Om zo veel mogelijk profijt te hebben van als-dan planning is het nodig dat je op drie dingen let:

1. Doel: Weet wat je wilt bereiken. Om te weten wat doelgericht gedrag is is het eerst nodig om een duidelijk idee te hebben over wat je wilt bereiken en waarom dat belangrijk voor je is.
2. X: Wees specifiek over de situatie waarin je het doelgerichte gedrag wilt vertonen (definieer dus heel specifiek wat de X is)
3. Y: Wees specifiek over wat je doelgerichte gedrag is (wat dus je Y is).

Suggestie

Bedenk eens in welk opzicht jij graag iets doelgerichter wilt gaan handelen. Schrijf op waarom dat belangrijk voor je is. Noteer vervolgens in welke specifieke situatie je dat gedrag wilt vertonen. Noteer ten slotte hoe je doelgerichte gedrag er precies uitziet.