3 Dimensies van effectief studeren

Hoe kunnen we effectief studeren? Hieronder beschrijf ik 3 dimensies van effectief studeren. Deze zijn niet alleen bedoeld voor jonge mensen die een opleiding doen. Tegenwoordig is levenslang leren immers steeds normaler. En het is ook goed voor ons. Jezelf verstandelijk blijven uitdagen op iedere leeftijd draagt bij aan een gezond leven. Weten hoe je effectief studeert is goed voor iedereen op iedere leeftijd. De tips die hieronder vermeld staan kun je gebruiken als je bijvoorbeeld kennis uit boeken moet bestuderen maar ook als je bijvoorbeeld een muziekinstrument wilt leren bespelen.

1. Inspanning

Het aanleren van nieuwe kennis en vaardigheden vergt dat je er genoeg tijd in stopt en dat je doorgaat als het moeilijk wordt. Onderzoek van Carol Dweck (lees meer) heeft laten zien dat mensen met een statische mindset het leveren van veel inspanning interpreteren als een gebrek aan aanleg. Ze zien het bijna als een erekwestie om niet veel tijd te stoppen in studeren. Ook blijkt dat ze het eerder opgeven als het moeilijk wordt. Als ze ervaren dat ze de stof moeilijk vinden en als het studeren niet goed lukt, dan interpreteren ze dit ook snel als een teken dat ze weinig aanleg voor de stof hebben en er niet goed in zijn.

Mensen met een groeimindset realiseren zich dat het leveren van inspanning essentieel is voor het aanleren van nieuwe moeilijke kennis en vaardigheden. Als het niet snel lukt en als ze de stof moeilijk vinden, geven ze niet op maar interpreteren ze dit als een teken dat ze moeten doorzetten. Ze voelen zich slim als ze dingen aan het doen zijn die ze moeilijk vinden. Effectief leren vergt dat je voldoende tijd in het studeren stopt en doorgaat als het moeilijk wordt.

2. Strategieën

Het is ook belangrijk dat je de tijd die je in het studeren stopt effectief besteedt. Er zijn veel dingen bekend over hoe je effectief kunt studeren. Een eerste strategie die je kunt gebruiken is die van diep werk. Bij diep werk werk je geconcentreerd in blokken van bijvoorbeeld een uur. Tijdens deze blokken zorg je ervoor dat je niet afgeleid wordt door externe prikkels, zoals je whatsapp-berichtjes, emailtjes, en dergelijke. Ook zorg je ervoor dat je jezelf niet onderbreekt door andere dingen te gaan doen of aan andere dingen te gaan denken. Door zo te werken kun je een diepe concentratie bereiken waardoor je leeropbrengst veel groter kan worden.

Verder kun je gebruik maken van kennis van de cognitieve wetenschap. In een eerder artikel op deze site vatte Jamie Hale enkele dingen samen die bekend zijn over effectieve leerstrategieën: (1) Besteed niet teveel tijd aan je zorgen maken over of je de informatie wel of niet zult onthouden, (2) Probeer na te denken over de betekenis van de informatie en hoe deze is gerelateerd aan andere informatie die je al in je geheugen hebt, (3) Parafraseer de informatie die je je probeert te herinneren, (4) Toets jezelf op de informatie die je probeert te onthouden, (5) Je herinnering zal het beste zijn wanneer je je studeren verspreid over meerdere sessies (spaced learning), (6) Stampen kun je beter vermijden, (7) Een sterke herinnering weerspiegelt een sterk begrip (betekenis en verbinding van verschillende herinneringen), (8) Mnemotechnieken (zoals ezelsbruggetjes) kunnen in sommige omstandigheden behulpzaam zijn maar zijn in andere omstandigheden te ontraden (ze kunnen je begrip van de informatie ondermijnen), (9) Studeren moet gestructureerd verlopen en gebruik maken van directe doelen die kunnen worden gehaald in elke studiesessie.

Ten slotte is het goed om gebruik te maken van deliberate practice (lees meer). Bij deliberate practice stel je concrete leerdoelen. Je focust op wat je moeilijk vindt en oefent dat in kleine stukjes en met herhaling. Je oefent kleine (uitdagende) stukjes van een taak en je zorgt ervoor dat je betrouwbare en onmiddellijke feedback krijgt. Je herhaalt vaak totdat je prestatie beter en beter wordt. Je bent je constant bewust van hoe moeilijk je het vindt en je blijft letten op de onderdelen van je prestatie die verbeterd kunnen worden en je blijft werken om ze te verbeteren. Het proces kan worden gezien als een proces van het elimineren van fouten (tenminste wanneer er sprake is van een duidelijke norm over wat goed presteren is).

3. Hulp

Een belangrijke dimensie die velen over het hoofd zien bij studeren is dat je je laat helpen. Mensen met een statische mindset zijn niet snel geneigd hulp te vragen. Ze zien dit als een zwaktebod omdat ze het interpreteren als een gebrek aan aanleg. Mensen een groeimindset zien het vragen van hulp als een legitiem en nuttig onderdeel van studeren. Bij het bestuderen van moeilijke stof is het normaal dat je dingen soms niet begrijpt, ook niet als je er al wat langer mee bezig bent. Je hebt dan de keuze om op te geven of om nog veel langer bij het zelfde onderwerp te blijven hangen. Maar de eerste optie leidt er niet toe dat je het gaat snappen en de tweede optie gaat mogelijk te veel tijd kosten waardoor je niet snel genoeg door je studiestof heen komt. Vragen om hulp en uitleg is op zo’n moment verstandig. Wat belangrijk is, is dat je het uiteindelijk snapt. Het doet er niet toe of iemand anders je daarbij moest helpen.

Bij het aanleren van veel complexe vaardigheden is de begeleiding van een goede leraar belangrijk. Een leraar kan je helpen door het geven van feedback en door je te helpen bij het maken van een studieplan en -aanpak. Schroom dus ook niet om gebruik te maken van het nemen van een bijlesleraar als je er in je eentje niet goed uitkomt bij het studeren.

Een wat indirectere vorm van hulp is de volgende. Als je moet studeren kan het goed helpen om het gezelschap te zoeken van iemand die ook hard moet studeren. Mensen zijn namelijk in hun doen en laten gevoelig voor de aanwezigheid van anderen. We zijn geneigd te doen wat anderen doen (dit heet het sociale facilitatie-effect). Als we het gezelschap zoeken van mensen die hard en effectief studeren dan maakt dit het voor ons ook iets gemakkelijker om hard en effectief te studeren (lees meer).

Meer over progressiegericht werken